مقدمه
وجود گیاهان دارویی در طبیعت یکی از نعمتهای بزرگ الهی است. از آنجا که انسان جزئی از طبیعت است بطور مسلم برای هر بیماری، طبیعت گیاه مداوای آن را عرضه کرده است. انسان هر چه به طبیعت نزدیکتر شود، سالمتر است و بیشتر عمر میکند. به همین دلیل انسان هر چه به طبیعت روی آورد و از نعمات آن بیشتر بهره میبرد، جهت درمان بیماری خود سریعتر، بهتر و مطمئنتر درمان میشود.
گیاهان دارویی میراثی منطقهای ولی با اهمیت جهانی هستند که ثروتی عظیم به جهان ارزانی داشتهاند از نقطه نظر تاریخی، گیاهان اهمیت فراوانی در توسعه جوامع داشتهاند و تحقیقات وسیعی برای یافتن فرآوردههای گیاهی در طول تاریخ انجام شده اما نکته حائز اهمیت اینجاست که تنها کمتر از 10% از مجموع 250000 گونه گیاهی جهان برای بیش از یک عملکرد زیست شناختی، شناسایی و مورد استفاده قرار گرفتهاند. بر اساس آمارهای منتشره توسط سازمان WHO تنها بین 35 تا 70 هزار گونه گیاه دارویی در طول زمان برای حداقل یک یا چند بار مورد مصرف قرار گرفته است.
معرفی محصول
گیاه دارویی آب بشقابی که به نام گوتاکولا در دنیا شناخته شده است بیش از ۳۰۰۰ سال که در طب سنتی چین و طب کهن آیورودا هندوستان کاربردهای درمانی فراوانی دارد. همچنین در صد سال اخیر مطالعات و پژوهشهای علمی بسیاری بر روی آن صورت گرفته و در حال حاضر یکی از مهمترین و پر کاربردترین گیاهان دارویی جهان در صنایع داروسازی و صنایع آرایشی و بهداشتی بشمار میرود.
آب بشقابی جزء گیاهان در معرض انقراض ایران طبقهبندی شده است که بیشتر در تالاب انزلی یافت میشود.
نتایج تحقیقات عنوان داشته است: «گیاه آب بشقابی با نام علمی Centella asiatica از خانواده چتریان (Apiaceae) بوده و از هزاران سال پیش در کشورهای آسیای شرقی، هندوستان، چین، اندونزی، سریلانکا و جنوب آفریقا به طور سنتی استفاده شده است. در گذشتههای دور این گیاه را اکسیر معجزه آسای حیات مینامیدند. در سال ۱۹۹۸ در کانادا این گیاه به عنوان برجستهترین دارو شناخته شد و در طول تاریخ از آن برای درمان بیماریهایی مانند سیفلیس، هپاتیت، زخمهای معده، مشکلات مغزی، صرع، اسهال، تب و آسم استفاده میکردند.
آب بشقابی گیاهی علفی، پایا، رونده، در محل بندها ریشه زا، کرکینه پوش، نیمه آبزی و روینده در حاشیه آب است. ساقهها رونده و خزنده، تقریباً در تمامی بندها ریشهزا، علفی، باریک، گوشتی و نرم است. برگها دارای آرایشی دستهای، مدور- کلیوی شکل، کم و بیش در سطح رویی کرکدار، دارای ۷-۹ رگبرگ، دمبرگ هم قد پهنک یا ۵ تا ۳ بار بلندتر از آن است. گل سفید متمایل به صورتی، چتری شامل ۳-۴ گل و دانه در جوانب فشرده است. زمان رویش و گلدهی این گیاه در اردیبهشت و خردادماه و زمان میوهدهی آن در تیر و مرداد ماه است».
این گونه گیاهی نیازمند رویش در بخشهای نمناک و مرطوب حواشی تالاب میباشد.
کاربردهای محصول
از جمله خواص درمانی گیاه آب بشقابی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
خواص درمانی گیاه آب بشقابی برای پوست:
جلوگیری از پیری پوست: گیاه آب بشقابی با تحریک کلاژنها باعث اثرات بسیار مفیدی در پوست شده و میتواند جوانی پوست را احیا کند.
بهبود زخم و سوختگی: آسیاتیکوزید عامل التیام زخم میباشد. از عصاره این گیاه در موارد بالینی مانند زخمهای پوستی و جراحی نیز استفاده شده و به التیام سریعتر زخم کمک میکند.
نرم کردن پوست: گیاه آب بشقابی دارای خواص نرم کنندگی فراوانی میباشد.
جلوگیری از آسیبهای پوستی ناشی از اشعه خورشید، تقویت پوست و جلوگیری از التهابات پوست.
خواص درمانی گیاه آب بشقابی برای سلامتی:
درمان بیماریهای سیاهرگی و عروقی و قلبی: گیاه آب بشقابی خاصیت آنتی اکسیدان داشته و برای درمان بیماریهای سیاهرگی و عروقی و قلبی موثر است.
درمان فشارخون بالا و اختلالات عصبی: بر اساس تحقیقات محققان چینی، این گیاه باعث کاهش ضربانات قلب و کاهش فشارخون میگردد.
کمک به سمزدایی ناشی از ترک اعتیاد: در کشور تایلند برای سم زادیی و ترک اعتیاد به تریاک از گیاه اب بشقابی استفاده میشود.
جلوگیری از رشد سرطان سینه: وجود استروئیدها و ویتامین سی در گیاه آب بشقابی میتواند در جلوگیری از رشد سرطان سینه موثر باشد.
درمان رگههای واریسی و نارسایی خونوسانی وریدی در ساق پاها: عصاره آب بشقابی سنتز بافت کلاژن دیواره وریدها را بهبود بخشیده و به حفظ توان و قابلیت ارتجاعی طبیعی ورید و عملکرد بهتر آن کمک میکند.
درمان عفونتهای انگلی: آب بشقابی به درمان عفونتهای انگلی که به مثانه آسیب میزنند مفید میباشد.
درمان بیماریهای مزمن کبدی: در تحقیق کوچکی که در فرانسه انجام شد چند بیمار مبتلا به درمان بیماریهای مزمن کبدی پس از مصرف عصارهٔ آب بشقابی بهبود قابل ملاحظهای یافتند.
درمان تب: علاوه بر این گیاه مصرف گیاه پده نیز باعث درمان تب میگردد.
درمان رماتیسم: استفاده از ضماد این گیاه در درمان روماتیسم بسیار موثر است، همچنین میتوان از خواص درمانی گیاه توج استفاده نمود.
-افزایش هوش
-طولانی شدن عمر
-رفع بیخوابی
-تقویت حافظه
-درمان صرع
-درمان زردی
-درمان جذام
-درمان سفیلیس
-ضد باکتری
-ضد ویروس
-ضد اضطراب
-بهبود گردش خون
-از بین بردن تومور
-محرک مغز
-خواص آنتی بیوتیک
بازار محصول
میزان تجارت بینالمللی گیاهان دارویی سالانه بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار تخمین زده میشود که از این میزان کشور ایران به رغم قدمت هفت هزار ساله در طب سنتی و برخورداری از هزاران نوع گیاه دارویی، سهمبری چندانی نداشته است.
از میان بیش از هشت هزار نوع گیاه دارویی شناخته شده در جهان تاکنون حدود سه هزار نوع آن در ایران شناسایی شده و وجود آنها قطعیت یافته است. تحول و توسعه در کاربری گیاهان دارویی و خروج این کاربری از صرف درمانی بودن این محصولات و همچنین استفاده گسترده، موثر و پرطرفدار این محصولات در حوزه بهداشتی، صنعتی و غذایی موجب تحول گسترده در نگاههای اقتصادی به این بخش شده است.
همه این مزایا و کاربریها در شرایطی رقم میخورد که گیاهان دارویی در طب سنتی مورد علاقه و دارای سابقه چندین هزار ساله است.
عوارض متعدد، پنهان و گاه ناشناخته داروهایی شیمیایی در گذر زمان بشر را به سمت بازگشت به شیوهها و اقلام دارویی مصرفی اجدادش هدایت کرد و این گونه بود که این روزها اغلب داروهای مدرن، منشاء گیاهی دارند و گیاهان دارویی توانستهاند نقش درمانی خود را از یک بیماری ساده مانند سرماخوردگی تا بیماریهای پیچیده و صعبالعلاج نشان دهند.
ارزآوری حدود ۵۰۰ میلیون دلاری صادرات گیاهان دارویی ایران در سال گذشته و اشتغالزایی مستقیم حداقل برای دو نفر در هر نیم هکتار دو ویژگی اشتغال و ارزآوری در تولید و صادرات گیاهان دارویی است که میتواند این حوزه کشاورزی را به یکی از حوزههای قابل ترویج و توسعه باهدف ایجاد رونق اقتصادی بدل کند.
گیاه آب بشقابی تاکنون به صورت وحشی در کشور میرویید و بسیاری از محققین نسل آن را در حال انقراض میدانستند لذا با فراهم آوردن شرایط مناسب برای کاشت و برداشت این گیاه با توجه به ارزش افزوده بالا و کاربرد در حوزههای درمانی، بهداشتی و غذایی دارای دو شاخص سودآوری و ارزآوری برای کشور خواهد بود و به عنوان فعالیتی مورد توجه اقتصاد امروز محسوب میشود.
روش تولید
برای کشت و پرورش گیاه آب بشقابی لازم است مراحل زیر را انجام دهیم:
1) ابتدا نیاز است بذرهای گیاه آب بشقابی در ظرفی پر از خاک مرطوب و سبک کاشته شوند. باید مطمئن شوید که ظرف یک سوراخ تخلیه در پایین دارد.
2)پس از کاشت بذرها باید کاملاً آبیاری شوند. پس از آن، در صورت نیاز به طور مداوم خاک را آب بگیرید تا به طور یکنواخت و مداوم مرطوب شود.
3)به گیاهان اجازه دهید تا چندین ماه بالغ شوند.
4) بعد از این که مطمئن شدید همه خطر یخ زدگی از بین رفته است، آنها را در باغ یا زمین مورد نظر بکارید.