مقدمه
تخم مرغ يك تركيب غني شده و گرانبهاست كه خداوند آن را آماده و مهيا براي بشر فرستاده است. هنوز هم با وجود انواع خوراكي‌هاي لذيذ و جديد، تخم مرغ براي چندمين سال پياپي به عنوان پرطرفدارترين و پرمصرف‌ترين و همچنان به عنوان يكي از خوشمزه‌ترين مواد غذايي، مقام اول را در بين ساير مواد غذايي در دست دارد، از طرفي تخم مرغ بدون هيچ گونه افزودني و يا وجود مواد مجاز و غيرمجاز درون آن، يكي از سالم‌ترين و بكرترين مواد غذايي طبيعي و مطمئن براي مصرف تمام اقشار جامعه در گروه‌هاي سني متفاوت مي‌باشد. از سوي ديگر قيمت مناسب، طبخ آسان و سريع، در دسترس بودن آن، همه و همه از فاكتورهايي است كه تخم مرغ را متمايز از بسياري موارد غذايي مي كند.
آنچه که در مورد بسته‌بندی تمام مواد غذایی وجود دارد، در مورد تخم‌مرغ از اهمیت بالاتری برخوردار است.پوسته تخم‌مرغ، حداقل ۱۱ هزار منفذ دارد. از این‌رو، امکان خروج دی‌اکسید کربن از پوسته و ورود اکسیژن از طریق این منافذ به بافت تخم‌مرغ وجود دارد. به‌همین دلیل هم تخم‌مرغ‌های شانه‌ای و فله‌ای، بیشتر از تخم‌مرغ‌های بسته‌بندی در معرض فساد و آلودگی قرار می‌گیرند.
آنچه که در تمام منابع علمی درباره نگهداری از تخم‌مرغ آمده، این است که تخم‌مرغ باید در یخچال نگهداری شود اما مراکز عمده پخش تخم‌مرغ مانند میادین میوه‌وتره‌بار که تخم‌مرغ آنها برای مدت زمان طولانی باقی نمی‌ماند، می‌توانند این محصول را به‌مدت کوتاهی در دمای ۱۲-۱۰ درجه سانتی‌گراد در محیط هم نگهداری کنند.
به‌طور کلی، هریک روز نگهداری تخم‌مرغ در دمای محیط، معادل نگهداری آن به‌مدت یک هفته در یخچال است. به‌عبارت ساده‌تر، نگهداشتن این محصول در فضای محیط، به‌شدت باعث کاهش عمر ماندگاری آن می‌شود. تازه این مساله، تنها در مورد تخم‌مرغ‌هایی با پوسته‌های کاملا سالم مطرح است و تخم‌مرغ‌هایی با پوسته‌های ترک‌دار، شکسته و نوک‌زده را شامل نمی‌شود. به‌طور حتم، آنچه که در مورد بسته‌بندی تمام مواد غذایی وجود دارد، در مورد تخم‌مرغ از اهمیت بالاتری برخوردار است. پوسته تخم‌مرغ، حداقل ۱۱ هزار منفذ دارد. از این‌رو، امکان خروج دی‌اکسید کربن از پوسته و ورود اکسیژن از طریق این منافذ به بافت تخم‌مرغ وجود دارد. به‌همین دلیل هم تخم‌مرغ‌های شانه‌ای و فله‌ای، بیشتر از تخم‌مرغ‌های بسته‌بندی در معرض فساد و آلودگی قرار می‌گیرند. در ضمن خرید تخم‌مرغ‌های بسته‌بندی این امکان را به ما می‌دهد که عادت نادرست شستن تخم‌مرغ، پیش از قرار دادن آن داخل یخچال را از سرمان دور کنیم.
تخم‌مرغ‌های بسته‌بندی، کاملا تمیز و بهداشتی هستند و گاهی نیازی به شستن، حتی قبل از مصرف هم ندارند. این در حالی است که پایین بودن بهداشت تخم‌مرغ‌های شانه‌ای و فله‌ای، باعث می‌شود برخی از افراد نتوانند آنها را بدون شستن، داخل یخچال بگذارند. این شستن‌ها می‌توانند باعث ورود آب به بافت تخم‌مرغ از طریق منفذهای پوستی آنها شوند و شانس فساد یا کپک زدن تخم‌مرغ را بالا ببرند.
خلقت یک بسته‌بندی طبیعی به تخم مرغ به نام پوسته داده است. با وجود مقاومت نسبی آن تخم مرغ محصولی بسیار شکننده است. به طور کلی اقتصاد حکم می‌کند که با اتخاذ روش‌های تخصصی بسته‌بندی و جابجایی از تخم مرغ محافظت شود. این امر به کمک عملکرد بسته‌بندی ممکن می‌شود. بسته‌بندی یکی از مهمترین موارد در تهیه تخم مرغ با کیفیت و عرضه و فروش به خریداران است. بسته‌بندی تخم مرغ هم هنر و هم دانش تهیه محصولات برای ذخیره‌سازی و حملونقل و در نهایت فروش را در بر می‌گیرد.
معرفی خدمات
تخم مرغ به عنوان یک ماده غذایی سرشار از پروتئین نقش بسیار مهمی در تکمیل سبد غذایی خانوار دارد. این محصول به دو صورت محلی و صنعتی در بازار هدف عرضه می‌شود و اغلب در مدت زمان اندکی به فروش می‌رسد که این مسئله باعث بالا رفتن اهمیت و توجه بسیار زیاد به بسته بندی تخم مرغ شده است. در واقع می‌توان به این صورت بیان داشت که عرضه تخم مرغ در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور، کمتر از تقاضای آن بوده و این امر تاثیر بسیار زیادی در فروش زود هنگام تخم مرغ دارد.
بسته بندی تخم مرغ یکی از مهمترین مراحل توزیع است که اگر مورد توجه واحدهای تولیدی قرار گیرد می‌تواند منجر به یک آینده هدفمند در تجاری سازی تخم مرغ تولید شده گردد.
تخم مرغ یک ماده غذایی بسیار آسیب پذیر است که در صورت برخورد با ناملایمات بیرونی به شدت آسیب دیده و غیر قابل مصرف میگردد. نمی‌توان این محصول را بدون هیچ گونه محافظ خاص و حساب شده ای به نقاط دور و نزدیک ارسال نمود و انتظار داشت سود خالصی در تمام طول سال به دست آورد.این ویژگی باعث شده است که تخم مرغ در زمان توزیع به حالات مختلفی مورد محافظت واقع گردد چرا که عرضه بی حساب و کتاب آن حتی در زمانی که محل تولید تا فروش فاصله چندانی ندارد، ممکن است منجر به خسارت‌های اقتصادی گردد. بنابراین ابتدا عرضه فله‌ای و سپس عرضه به صورت بسته بندی شده ی تخم مرغ مورد توجه واقع شد.
انواع بسته بندی تخم مرغ به شرح زیر است:
1) عرضه تخم مرغ به صورت فله:
زمانی که سخن از عرضه فله ای تخم مرغ به میان می‌آید، منظور ما روش‌های سنتی عرضه آن همچون استفاده از سبدهای خانگی نیست بلکه مقصود ما عرضه تخم مرغ در مقواهای خاصی است که به صورت چند لایه بر روی یکدیگر قرار گرفته و سپس در یک کارتن مقوایی دیگر قرار می‌گیرند. این کارتن‌ها اصولا ۱۸۰ تخم مرغ را درون خود جای می‌دهند. این روش به عرضه فله‌ای تخم مرغ معروف است. شاید شما نیز تا کنون تصور نموده اید که بسته‌بندی تخم مرغ شامل چنین روشی میگردد اما اینگونه نیست. عرضه فله ای تخم مرغ متداول ترین روش توزیع تخم مرغ در کشور است و در اغلب فروشگاه‌های سطح شهر قابل مشاهده می‌باشد.
2) استفاده از بسته بندی به شکل وکیوم پلاستیکی:
این بسته بندی هم برای مرغدار به صرفه می‌باشد و هم مصرف کننده تمایل زیادی به خریدن این نوع تخم مرغ‌ها دارد. در صورتیکه پروش‌دهنده برای بسته بندی تخم مرغ خود در محل اقدام کند و با به کارگیری هوش در طرح بسته بندی، رعایت اصول بهداشتی، محصولی با کیفیت تولید و با عرضه محصول در منطقه مناسب به دلیل حذف واسطه‌ها سود زیادی به دست می‌آورد.
3) بسته بندی مقوایی تخم مرغ:
بررسی روند بازار در بسته بندی تخم مرغ در اروپا حاکی از آن است.که کاربرد شانه‌های فیبری ارتباط تگاتنگی با حفظ کیفیت محصول دارد. شانه‌های فیبری جدید با مواد بازیافتنی ساخته شده است، که در تولید آنها از مواد خام قابل بازیافت استفاده می شود. در عین حال در روند تولید آنها گاز دی اکسید کربن نیز تولید نمی‌شود.در نهایت محصول تولیدی قابل تجزیه در طبیعت می‌باشد.این امر منجر به دوستدار محیط زیست اطلاق شدن این محصولات شده است. ویژگی دیگر این شانه‌ها عدم تولید صدا و احتمال ایجاد جراحت در شخص حمل کننده در هنگام جابه جایی است. تخم مرغ در این بسته بندی‌ها می‌تواند تنفس کرده و خواص طبیعی خود را حفظ کند.از آنجایی که شانه‌های فیبری محیطی خشک برای حمل و بسته بندی تخم مرغ ایجاد می‌کنند، امکان ایجاد آلودگی قارچی به حداقل می‌رسد. همچنین این شانه‌ها خاصیت ضربه گیری دارند. در دماهای مختلف (۱۰- تا ۳۵+ درجه سانتی گراد) شکل طبیعی خود را حفظ می‌کنند. بسته بندی تخم مرغ مقوایی، سال‌هاست که رایج است.
4) بسته بندی‌های فانتزی:
شکل جدیدی از بسته بندی است که به تازگی وارد عرصه بسته بندی تخم مرغ شده است. این نوع از بسته بندی علاوه بر رعایت اصول بهداشتی برای نگهداری محصول، به شکل ظاهری محصول نیز اهمیت فراوانی می‌دهد.
ویژگی‌های بسته بندی تخم مرغ:
1) یک بسته بندی مناسب، رطوبت و درجه حرارت تخم مرغ‌ها را به‌خوبی کنترل می‌کند تا مانع از خراب‌شدن آنها شود و تا مدت‌زمان معینی تخم مرغ‌ها را تازه نگه می‌دارد.
2) بسته بندی مناسب باید به‌گونه‌ای باشد تا ورود اکسیژن را فراهم سازد زیرا تخم مرغ نیاز به تنفس دارد.
3) مواد اولیه بسته بندی باید بدون بو و بسیار تمیز باشد تا از انواع آلودگی‌ها و لکه شدن تخم مرغ جلوگیری نماید.
4) بسته بندی مناسب باید استحکام کافی در زمان حملونقل و انواع روش‌های نگهداری را دارا باشد.
5) هرچه بسته بندی شفاف‌تر باشد، راحت‌تر می‌توان سالم بودن تخم مرغ‌ها را مورد بررسی قرارداد.
6) بسته بندی، موجب محافظت تخم مرغ در مقابل انواع باکتری‌ها و یا میکروارگانیسم‌ها می‌شود.
7) هزینه بسته بندی باید به‌گونه‌ای باشد که تأثیر زیادی بر قیمت تمام شده محصول نداشته باشد.
8) بسته بندی تخم مرغ باید دارای قابلیت بازیافت و کاهش حجم بعد از استفاده باشد تا مانع آسیب به محیط‌زیست شود.
9) بسته بندی مناسب، مانع از هرگونه تغییر در طعم و کیفیت تخم مرغ می‌شود.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی مرتبط با محصول به شرح زیر است:
| شرح | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی | کد تعرفه گمرکی |
| بسته بندی تخم مرغ و تخم بلدرچین | 15491915 | 7495412369 | * |
واحدهای تولیدکننده محصول
تا پایان سال 1398، 26 واحد در کشور فعال بوده اند و میزان تولید تخم مرغ بسته بندی شده به 65,224 تن رسیده است. بیشترین واحدهای تولیدی در استان‌های البرز، قزوین، قم، زنجان، فارس است.
کاربردهای محصول
مزایای مصرف تخم مرغ بسته بندی شده به شرح زیر است:
۱– بسته بندی تخم مرغ مانع آسیب دیدگی و ترک خوردگی آن می‌شود.۲– در صورت بسته بندی تخم مرغ، طعم و کیفیت آن در طول مدت نگهداری در حالت مطلوب باقی خواهد ماند.
۳– تخم مرغ یکی از مواد غذایی است که می‌تواند بوی سایر مواد غذایی را جذب نماید، با توجه به اینکه اکثر افراد تخم مرغ‌ها را در درون یخچال در کنار سایر مواد غذایی نگهداری می‌نمایند، بسته بندی تخم مرغ مانع از جذب بو توسط آن در طول مدت نگهداری در یخچال می‌شود.
۴– در سطح خارجی تخم مرغ تعداد بیشماری روزنه وجود دارد که بسته بندی مانع تماس مستقیم دست افراد بر روی تخم مرغ شده و سبب کاهش آلودگی های سطح خارجی تخم مرغ می‌شود.
۵– حملونقل تخم مرغ‌ها بصورت بسته بندی آسان است.
۶– عرضه تخم مرغ بصورت بسته بندی‌های مختلف باعث می‌شود که فرهنگ خرید با توجه به نیاز گسترش یابد.
۷– بسته بندی شکیل و مناسب سبب ترغیب خانواده‌ها جهت خرید و مصرف تخم مرغ شده و در تصحیح فرهنگ مصرف تخم مرغ کشور موثر است.
۸– با بسته بندی مناسب می‌توان امکان صادرات تخم مرغ را افزایش داده و از این طریق درآمد ارزی کشور را از طریق صادرات غیرنفتی افزود.
۹– شرکت‌های بسته بندی تخم مرغ برای حفظ کیفیت کالای خود از تخم مرغ‌های کثیف و ترک خورده استفاده نمی‌نمایند.
۱۰– بسته بندی سبب کمک به توزیع و فروش مناسب تخم مرغ توسط مغازه داران خواهد شد.
۱۱– بسته بندی سبب تسهیل در انبار کردن کالا خواهد گردید.
۱۲– بسته بندی سبب تعمیم اجرای قوانین مربوط به مواد غذایی از طریق درج آن بر روی بسته بندی خواهد شد.
۱۳– ارایه اطلاعات علمی و آموزشی لازم برای مصرف کنندگان در بسته بندی‌های تخم مرغ میسر میگردد.
۱۴– نهادهای مسؤل و مردم از طریق بسته بندی امکان شناسایی تولیدکنندگان و ارایه نقطه نظرات خود را به آنها دارا خواهند بود.
بازار محصول
بازارسازی به تنهایی کافی نیست. اگر نظام عرضه همچنان به شیوه سنتی باشد، مشکلی حل نمی‌شود. در حالی که تولید کاملا صنعتی و مدرن شده و مطابق شرایط روز دنیاست و حتی بهره‌وری‌ها اصلاح شده‌اند اما در بخش عرضه کاملا سنتی است. یعنی اینکه برندسازی نشده و ۹۰درصد تخم‌مرغ هنوز با وانت جابه‌جا می‌شود و ابزار کنترلی هم از دست مرغدار خارج است. چون برندها، وفادار به منافع ملی هستند پس مورد حمایت قرار گرفتند و از سال ۹۴ تخم‌مرغ‌هایی که در واحدهای بسته‌بندی صاحب برند آماده‌سازی و بسته‌بندی نمی‌شوند، اجازه صادرات ندارند. شاید افزایش شرکت‌های بسته‌بندی تخم‌مرغ این نگرانی را ایجاد کند که وقتی شرکت‌ها زیاد باشند، سهم همدیگر را در بازار می‌گیرند اما این اتفاق در بازار تخم‌مرغ نیفتاده است و حتی در بازار تهران هم بازارهای جدیدی ایجاد شده و سهم مردم در خرید توسعه‌یافته است.
مطابق گزارش بانک مرکزی هفت دهم درصد از هزینه سبد خانوارهای ایرانی به تخم مرغ تعلق دارد که بسیار اندک است و ریسک زیادی برای دولت ایجاد نمی‌کند. سرانه مصرف تخم‌مرغ در ایران ۱۹۰عدد در سال است در حالی که حداقل باید ۲۵۰عدد باشد. هر چند میانگین جهانی ۱۸۰عدد است اما بلژیک، دانمارک، ژاپن و مکزیک ۳۳۰عدد تخم‌مرغ در سال مصرف می‌کنند و کشوری مانند انگلیس ۶۰ تا ۷۰عدد مصرف دارد. اما در بعضی از کشورهای آفریقایی سرانه مصرف به ۳۰عدد می‌رسد. کشورهای در حال توسعه حداقل ۲۵۰عدد کف مصرف‌شان است. ۲۴میلیون از جمعیت کشور زیر ۱۸سال است که به پروتیین کافی و ارزان نیاز دارند و تخم‌مرغ این ویژگی‌ها را دارد.
بازارهای صادراتی تخم‌مرغ ایران
عراق با سهم ۹۵درصدی مشتری بزرگ تخم‌مرغ ایران است. افغانستان و بعضی از کشورهای آسیای میانه نیز از این جمله‌اند. تخم‌مرغ کالای ارزآوری در هیچ جای جهان نیست و تجارتش با کشورهای همسایه است چون تخم‌مرغ را راه دوری نمی‌توان صادر کرد.سیاست کشورهایی مانند ترکیه، اوکراین و ایران برای تنظیم بازار است چون نمی‌توان به سرعت تولید، سرانه مصرف را بالا برد.
تخم مرغ ایران یکی از بهترین تخم‌مرغ‌های دنیا است و در کنار هند، پاکستان، اوکراین و ترکیه تخم‌مرغ‌های منطقه را تامین می‌کند. اگر اقتصاد ایران اجازه بدهد، ایران می‌تواند تمام منطقه را پوشش دهد. قیمت جهانی تخم مرغ ۳/۱دلار است که می‌توان آن را ضرب در ۹۰هزار تن کرد تا ارزآوری تخم‌مرغ به‌دست بیاید.
روش تولید
ماشین آلات برای راه اندازی یک کارخانه تمام اتوماتیک بسته بندی تخم مرغ به شرح زیر است:
۱- دستگاه سورت و درجه بندی تخم مرغ
۲- دستگاه جمع آوری تخم مرغ
۳- دستگاه تفکیک شانه
۴- دستگاه لودر تمام اتوماتیک تخم مرغ
۵- دستگاه لودر نیمه اتوماتیک تخم مرغ
۶- دستگاه کندلینگ
۷- خطوط انتقال تخم مرغ
