مقدمه
کشور ایران هم اکنون یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده خرما و همچنین یکی از سه کشور با بیشترین میزان صادرات خرما در سطح جهان است که همین امر باعث اهمیت بیش از پیش توجه به بسته‌بندی خرمای صادراتی می‌باشد.به دلیل عرضه خرما در بسته‌بندی‌های نسبتا ضعیف، ارزش دلاری صادرات خرما در مقایسه با میزان حجم صادرات بسیار پایین است که از مهم‌ترین و عمده‌ترین دلایل آن عدم توجه کافی به بسته‌بندی خرما است. در صورتی که سایر کشورهای صادرکننده خرما که مقدار وزنی کمتری صادرات خرما دارند به واسطه ی بسته‌بندی مناسب ارزش افزوده‌ی بیشتری تولید کرده و درآمد بیشتری از این محصول کسب می‌کنند.
متاسفانه بسته‌بندی صادراتی خرما در ایران در سال‌های گذشته تغییر چندانی نکرده و همچون گذشته با همان مدل تکراری به بازار عرضه می‌گردد. در صورتی که کشورهای پیشرو در صادرات خرما همچون کشور مصر در این صنعت بسیار پیشرفت کرده و محصولاتشان در بازارهای اروپا و آمریکا عرضه می‌گردد. بسته‌بندی خرمای صادراتی ایران هم اکنون بیشتر با بازارهای کشورهای آسیای شرقی و هند سازگار است تا اروپا که همین امر باعث کاهش درآمد ارزی در این حوزه شده است.
با توجه به رقابت شدید میان کشورهای تولیدکننده‌ی خرما برای افزایش سطح نفوذ خود در بازارهای جهانی، چاره‌ای جز بهبود بسته‌بندی نداریم کما اینکه کشور مصر با سطح زیر کشت و تولید کمتر خرما توانسته است گوی سبقت را در صادرات خرما و ارزآوری از ایران برباید و یکه تاز در صادرات خرما باشد.
بیشترین میزان خرمای صادراتی ایران به صورت کارتن‌های 10 کیلوگرمی بدون استفاده از بسته‌بندی‌های کوچکتر به خارج از کشور صادر می‌شود که در کشورهای مقصد دوباره در بسته‌بندی‌های کوچکتر و با لیبل همان کشور به سایر نقاط جهان صادر می‌شود. البته سهم برداشت و نگهداری غیر اصولی خرما را نیز باید در این امر در نظر گرفت.
معرفی خدمات
خرما یکی از با قدمت‌ترین میوه‌های شناخته شده است. در حال حاضر اکثر خرماها در کشورهای اسلامی تولید می‌شوند. عراق، ایران، عربستان، عمان و... از بزرگترین کشورهای تولیدکننده این محصول هستند. این میوه به صورت عمده در کشورهای مسلمان مخصوصا در ماه رمضان و در مراسم گوناگون مذهبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما این روزها خرما به دلیل داشتن فواید غیرقابل شمارش آن، جایگاه به خصوصی بین مردم جهان پیدا کرده است و همین امر باعث تقاضا رو به افزایش این صنعت در سراسر جهان است. متاسفانه تولیدکنندگان خرما هنوز متوجه ارزش این نفت شیرین در خاورمیانه نیستند و این محصول را بسیار ارزان‌تر از ارزش واقعیش صادر می‌کنند. به صورت کلی صنعت رو به رشد در مقابل ما قرار دارد.خرما یکی از میوه‌های بسیار متنوع است اما در یک دسته‌بندی کلی می‌توانیم این محصول را به دو نوع تر و خشک تقسیم کنیم و باید به این نکته اشاره کنم که صنعت بسته‌بندی خرمای تر کمی پیچیده‌تر است ، اما ناگفته نماند که بازار مصرف هر دو یکسان است و مشتری‌های مخصوص خود را دارد.
انواع کارتن خرما
خرما به صور مختلفی بسته‌بندی و عرضه می‌گردد. قدیمی‌ترین شیوه عرضه خرما را می‌توان عرضه فله‌ای نامید.
بسته‌بندی صنعتی خرما و با استفاده از ایده‌های مختلف، چندین دهه است که در ایران دنبال شده و با استقبال مناسبی از جانب مردم رو به رو بوده است با این حال خرما فله‌ای توانسته است تا حد بسیار زیادی این سطح رقابتی را خدشه‌دار نماید اما بهتر است بدانید که در عصر حاضر، عرضه فله‌ای محصولات، هرگز نتایج موفقیت آمیزی به دنبال نخواهد داشت.
۱. خرما مضافتی
جعبه خرمای مضافتی ممکن است از جنس مقوا و یا از جنس پلاستیک و یا ترکیبی از هر دو باشد. خرمای مضافتی باید کیفیت بسیار بالایی داشته باشد و جعبه آن نیز با جعبه‌های ساده و بدون طرح و رنگ های مجلل متفاوت است. بنابراین جای تعجب ندارد که قیمت بیشتری داشته و ممکن است برخی از افراد قادر به خرید آن نباشند.
جعبه خرمای مضافتی به گونه طراحی می‌گردد که قابلیت پذیرایی در مراسمات مختلف را داشته باشد. این امر به خصوص در مراسمات عزاداری، نوحه خوانی و فاتحه اموات بسیار حائز اهمیت است. بعضی از جعبه‌های خرمای مضافتی با رنگ مشکی طراحی شده‌اند و مناسب چنین مراسماتی می‌باشند.
۲. کارتن خرما مقوایی
استفاده از کارتن مقوایی برای عرضه خرما متداول‌ترین شیوه ممکن برای بسته‌بندی خرمایی است که قرار است در داخل کشور به مصرف برسد. کارتن مقوایی کمترین هزینه ممکن را بر واحد بسته‌بندی و خریدار تحمیل می‌کند و تاثیر چندانی بر قیمت نهایی محصول ندارد.
با این حال بسیاری از واحدهای تولیدی در داخل کشور مبادرت به استفاده از انواع جعبه مقوایی خرما با طرح‌های خاص و شکیل نموده‌اند و هم اکنون بسیاری از آن ها را در سطح کشور و در فروشگاه‌های مختلف قابل مشاهده هستند. این نوع بسته‌بندی در صورتی که با حجم بسیار زیاد صورت نگیرد، کیفیت ظاهری این محصول را حفظ می‌کند.
۳. جعبه پلاستیکی خرما
جعبه پلاستیکی در مقایسه با کارتن مقوایی خرما سابقه چندانی ندارد با این حال با استقبال مناسبی از جانب خریداران مواجه شده است. این گونه جعبه‌ها در بسیاری از موارد یک بار مصرف نبوده و پس از اتمام خرمای بسته‌بندی شده به مصارف دیگری می‌رسد. همچنین امکان جمع آوری آنها از سطح شهر به راحتی امکان پذیر بوده و به سرعت به چرخه تولید باز می‌گردند.
جعبه پلاستیکی قدری گران‌تر از کارتن مقوایی است اما نمی‌توان گفت این اختلاف قیمت در حدی است که بتواند سطح رقابت تجاری جعبه پلاستیکی را خدشه دار نماید. لازم به ذکر است که جعبه پلاستیکی ساده ارزان قیمت است و این ویژگی در خصوص جعبه‌های فانتزی صدق نمی‌کند.
۴. خرما خشک
خرمای خشک در زمره خشکبار قرار دارد و به طرق مختلفی بسته بندی می‌شود. با توجه به اینکه ماندگاری خرمای خشک بیشتر است اصولا در زمان بسته بندی می‌توان حجم بیشتری را عرضه نمود. استفاده از دستگاه‌های توزین و بسته‌بندی کیسه ای خرما همچون بسته‌بندی حبوبات بسیار رایج است.
علاوه بر بسته‌بندی کیسه‌ای خرمای خشک می‌توان به بسته‌بندی دانه‌ای، بسته‌بندی مقوایی، پلاستیکی و مواردی از این قبیل اشاره کرد. متاسفانه متداول‌ترین روش عرضه خرما، عرضه فله‌ای است و موازین بهداشتی در این خصوص به ندرت رعایت می‌گردد. با این حال بسیاری از مردم به علت صرفه جویی در مخارج روزانه اقدام به خرید خرمای فله‌ای می‌کردند اما تحت تاثیر شیوع برخی از ویروس‌ها، عرضه و فروش آنها در سال جاری بسیار کاهش یافته است.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی مرتبط با محصول به شرح زیر است:
| شرح | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی | کد تعرفه گمرکی |
| خرمای هسته گیری شده و بسته بندی شده | 1513512429 | 15131923 | 08040810 |
واحدهای تولیدکننده محصول
تا پایان سال 1398، 36واحد در کشور فعال بوده اند و میزان تولید تخم مرغ بسته بندی شده به 37,268 تن رسیده است. بیشترین واحدهای تولیدی در استان‌های فارس، کرمان، تهران، آذربایجان غربی است.
کاربردهای محصول
خرما در صنایع غذایی یک افزودنی نسبتا ارزان و قابل دسترس می‌باشد. در هر ۱۰۰ گرم تقریبا ۷/۵ گرم فیبرهای مناسب رژیم غذایی موجود می‌باشد که رقم بسیار مناسبی است. خرما همچنین منبع پتاسیم و دیگر مواد کانی می‌باشد. در حقیقت خرما ۳۵۰ درصد بیشتر از موز دارای پتاسیم می‌باشد. خرما می‌تواند در انواع مختلفی از نظر اندازه و رطوبت فرآوری شود که ذیلا چند مورد از آنها تشریح می گردد.هدف اصلي در بسته‌بندی خرما اين است كه در فاصله زماني انبارداري- حمل‌ونقل و توزيع و تا رسيدن به دست مصرف‌كننده مشخصات مهم خرما حفظ شده و از صدمات و خطرات احتمالي جلوگيري شود. به طور كلي منظور از بسته‌بندی خرما، مجموعه سيستم آماده‌سازي خرما براي حمل و نقل، توزيع، انبار، خرده فروشي و مصرف نهايي است.
به عبارت ديگر بسته بندی این محصول به عنوان يك عملكرد تكنيكي اقتصادي است كه هدف آن به حداقل رساندن هزينه‌هاي توزيع در عين حال حداكثر كردن مقدار فروش و همچنين توزيع ايمن تا مصرف كننده نهائي است.
بازار محصول
متاسفانه بسته بندی صادراتی خرما در ایران در سال های گذشته تغییر چندانی نکرده و همچون گذشته با همان مدل تکراری به بازار عرضه می گردد. در صورتی که کشورهای پیشرو در صادرات خرما همچون کشور مصر در این صنعت بسیار پیشرفت کرده و محصولاتشان در بازارهای اروپا و آمریکا عرضه می گردد. بسته بندی خرمای صادراتی ایران هم اکنون بیشتر با بازارهای کشورهای آسیای شرقی و هند سازگار است تا اروپا که همین امر باعث کاهش درآمد ارزی در این حوزه شده است.
با توجه به رقابت شدید میان کشورهای تولیدکننده‌ی خرما برای افزایش سطح نفوذ خود در بازارهای جهانی، چاره‌ای جز بهبود بسته بندی نداریم کما اینکه کشور مصر با سطح زیر کشت و تولید کمتر خرما توانسته است گوی سبقت را در صادرات خرما و ارزآوری از ایران برباید و یکه تاز در صادرات خرما باشد.
بیشترین میزان خرمای صادراتی ایران به صورت کارتن‌های 10 کیلوگرمی بدون استفاده از بسته‌بندی‌های کوچکتر به خارج از کشور صادر می‌شود که در کشورهای مقصد دوباره در بسته بندی‌های کوچکتر و با لیبل همان کشور به سایر نقاط جهان صادر می‌شود. البته سهم برداشت و نگهداری غیر اصولی خرما را نیز باید در این امر در نظر گرفت.روش تولید
در ابتدا بار خرمای خریداری شده وارد کارخانه بسته بندی خرما می‌شود و ابتدا خرما ها باید طبق وزن طبقه‌بندی شوند پس اولین مرحله وزن گیری خرماست. سپس نوبت به مرحله گند زدایی می‌رسد که تقریبا زمان بر است و هدف این مرحله پیشگیری از آلوده شدن خرماست.در این قسمت از کار از دستگاه شستوشو دوار استفاده می‌شود و بعد از شستوشو در محیطی گرم و بهداشتی محصول را خشک می‌شود. در انتها خرماها تمیز و بسته‌بندی شده و یک وزن‌گیری نهایی روی آنها صورت می‌گیرد، در انتها برای کنترل کیفیت محصول به صورت تصادفی محصول مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
ماشین‌آلاتی که به صورت کلی در این خط تولید می‌توان از آنها استفاده کرد:
دستگاه چیدمان خرما بر روی نوار نقاله
دستگاه شستوشو
دستگاه هسته‌گیر (اگر محصول نهایی خرمای بدون هسته باشد)
دستگاه بسته بندی
دستگاه تاریخ زن
دستگاه تزریق گاز
و ......
مجوز های موردنیاز
با توجه به اینکه این صنعت یک صنعت صنایع غذایی است، نیاز به جواز از وزارت صنعت و از سازمان غذا و دارو می‌باشد و یکی از ضروریات احداث کارخانه است.