تعریف تامین مالی
تأمین مالی، هنر و علم مدیریت وجه نقد است. هدف از تأمین مالی، سرمایه‌گذاری، سودآوری، کاهش ریسک و برطرف کردن نیازهای اقتصادی و اجتماعی بنگاه اســت. سود ناشی از کسب کار بنگاه، از عوامل مهم تداوم فعالیــت بنگاه اقتصادی تلقی گردیده و منبع مهمــی برای تأمین مالی فعالیتهای عملیاتی بنگاه درآینده است. از نگرانیهای بنگاههای اقتصــادی در جهان، تأمین منابع مطلوب مالی میباشــد. هر نوع فعالیت نیاز بــه منابع مالی دارد. از ایــن رو، منابع مالی را به شــریان حیاتــی بنگاههای اقتصادی و سازمانهای کوچک و بزرگ تشبیه کرده اند. در حقیقت، هدف اصلی از هر نوع فعالیت اقتصادی ســودآوری اســت و کسب سود بدون وجود منابع مالی امکانپذیر نمیباشد.
تأمین مالی، به فرآیند تامین بودجه برای فعالیت های تجاری، خرید کالا یا سرمایه گذاری گفته می شود.
اگر می خواهید کسب و کار جدیدی راه اندازی کنید یا توسعه دهید، وارد تجارت شوید، کالایی خریداری کنید و نقدینگی کافی ندارید، نیازمند تامین مالی خواهید بود و انتخاب نوع تامین مالی بر عملکرد کسب و کار شما تاثیر مستقیم دارد.
بعنوان مثال شخصی جهت خرید خودرو یا آپارتمان از تسهیلات بانکی جهت تامین بخشی از مبلغ مورد نیاز استفاده می کند، یا جهت احداث کارخانه تولید لبنیات 40 درصد از سرمایه مورد نیاز از طریق سهامداران شرکت و 60 درصد از طریق تسهیلات بانکی تامین می شود. شرکتی مواد اولیه خود را بصورت نسیه خریداری می کند. مثالهای ذکر شده نمونه هایی از روشهای تامین مالی است.
روشهای تامین سرمایه به دو گروه عمده تقسیم می شودند.
۱- تامین مالی از منابع داخلی بنگاه(ابزارهای سرمایه ای)
۲- تامین مالی از منابع خارج از بنگاه (ابزارهای بدهی)
1- تامین مالی از منابع داخلی بنگاه (ابزارهای سرمایه ای)
1-1- افزایش سرمایه چیست
افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکت‌هاست.شرکت‌ها برای اینکه بتوانند فعالیتهای خود را توسعه دهند و قدرت رقابت خود را حفظ و یا افزایش دهند اقدام به افزایش سرمایه می کنند.در برخی از مواقع نیز این کار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت صورت می گیرد.این تامین منابع مالی جدید می تواند به شکل های مختلفی صورت پذیرد. هنگامی که یک شرکت بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند.تفاوت اصلی بین انواع روش های افزایش سرمایه،در محل تامین این منابع جدید است.در ادامه درباره انواع روش های آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
1-1-1- افزایش سرمایه از محل سود انباشته
طبق قانون تجارت شرکت ها موظفند سالیانه درصدی از سود خود را نگهداری کنند.این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت های مالی شرکت ثبت می شود.در مواقعی که شرکت سود انباشته مناسبی دارد، تصمیم می گیرد که افزایش سرمایه خود را از این روش انجام بدهد و با این کار منابع جدید مورد نیاز خود را تامین کند.پس در روش سود انباشته عملا جریان نقدینگی جدید به شرکت وارد نمی شود.به دلیل اینکه سهامداران پولی برای سهام جدید خود پرداخت نمی کنند به سهامی که به این روش به سهامدار تعلق می گیرد، سهام جایزه هم گفته می شود.در روش سود انباشته درصد مالکیت سهامداران در شرکت تغییری پیدا نمی کند.یعنی به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد می شود تعداد سهام نیز افزایش پیدا می کند.از نظر تئوریک میزان دارایی سهامدار نیز تغییری نمی کند،یعنی به همان نسبت که تعداد سهام زیاد می شود قیمت سهام کاهش پیدا می کند.
1-1-2- افزایش سرمایه از محل آورده نقدی
در مواقعی که شرکت سود انباشته مناسبی ندارد و یا می خواهد که منابع مالی جدید به شرکت وارد کند از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می کند. به دلیل اینکه افزایش سرمایه از این روش، نیازمند تأمین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران شرکت میدهد. به این صورت که اوراقی تحت عنوان حق تقدم سهام در اختیار سهامداران فعلی قرار می گیرد.سهامدار در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق که معمولا ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره نویسی گفته می شود،می تواند یکی از دو کار را انجام دهد:
- پرداخت مبلغ اسمی سهام: در این روش شما به ازای هر سهم باید مبلغی را دراین بازه زمانی ۲ماهه به شرکت پرداخت نمایید.این مبلغ در ایران معمولا ۱۰۰۰ ریال(قیمت اسمی سهم) است.با این کار پس از طی شدن مراحل افزایش سرمایه،حق تقدم شما تبدیل به سهم عادی می شود.
- فروش حق تقدم: اگرشما به هر علتی تمایل نداشته باشید که از حق تقدم های خود استفاده کنید می توانید در این بازه زمانی ۲ ماهه حق تقدم های خود را به سرمایه گذاران دیگر بفروشید.این حق تقدم ها مثل سهام عادی در بورس قابل معامله هستند.مثلا حق تقدم ایران خودرو با نماد خودرو، با نماد خودروح معامله می شود.قیمت حق تقدم به اندازه آورده شما(معمولا ۱۰۰۰ ریال) از قیمت روز سهم اصلی در بازار کمتر است.
- نکته:اگر شما به هر علتی مبلغ اسمی سهام را پرداخت نکنید و همچنین حق تقدم خود را نیز به فروش نرسانید،پس از اتمام مهلت پذیره نویسی حق تقدم سهام شما به فروش می رود.یعنی شرکت حق تقدم های استفاده نشده را از طریق بورس به فروش می رساند و مبلغ حاصل از فروش را بعد از کسر کارمزدها به حساب شما واریز می کند.قیمت فروش در این مواقع معمولا نزدیک به قیمت روزهای آخر پذیره نویسی حق تقدم هاست.
1-1-3- افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها
در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی ها، شرکت دارایی های ثابت مشهود خود را نظیر زمین، ساختمان، ماشین آلات و تجهیزات، سرمایه گذاری ها و … را مورد تجدید ارزیابی قرار می دهند.با این کار ارزش دارایی های شرکت در ترازنامه به روز می شود.در نتیجه از آنجایی که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی های شرکت نیز تغییری نکرده،سرمایه شرکت باید افزایش پیدا بکند تا این معادله برقرار بماند.در این روش نیز پولی به شرکت وارد نمی شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورتهای مالی شرکت رخ می دهد.در این روش نیز به همان مقدار که تعداد سهام افزایش پیدا می کند قیمت آن کاهش پیدا می کند،در نتیجه تغییری در دارایی سهامداران رخ نمی دهد.
1-1-4- روش صرف سهام
در این روش ، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را ، به حساب اندوخته منتقل و یا در ازای آن سهام جدید ، به سهامداران قبلی میدهد .
در افزایش سرمایه به روش صرف سهام بجای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره نویسی سهام جدید ناشی از افزایش سرمایه به قیمت بازار انجام میگیرد. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام یعنی ما به التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام میباشد. شرکت در خصوص صرف سهام سه کار می توانند انجام دهند:
• انتقال اضافه ارزش به اندوخته شرکت
• تقسیم نقدی اضافه ارزش به سهامداری قبلی
• دادن سهام جدید به سهامداران قبلی
در مورد فروش هم دو کار می توانند انجام دهند
• فروش با حفظ حق تقدم
• فروش با سلب حق تقدم
2- تامین مالی از منابع خارج از بنگاه (ابزارهای بدهی)
در بســیاری از پروژه‌های مهم بنگاههای اقتصادی، به دلایل زیر امــکان تأمین مالی داخلی وجود نداشــته و در چنین شرایطی بنگاه‌ها برای تأمین وجه نقد سرمایه‌گذاری و وجه نقد ســرمایه در گــردش و اطمینان از فروش بیشــتر کالا، بــه تأمین منابع مالی خارجی گرایش پیدا می‌کنند.
- حجم بالای سرمایه‌گذاری مورد نیاز
- ریسک بالای پروژه از نظر مسائل سیاسی و اقتصادی
- حضور در بازارهای جهانی و اطمینان از فروش کالا در دیگر کشورها
- عدم کفایــت اعتبارات دولتی برای تأمین مالی طرح‌ها یا پروژهها
- محدودیت مالــی بانکهای داخلی برای تأمین مالی طرح‌ها یا پروژهها
- مشــارکت مالــی دیگر کشــورها برای تأمیــن مالــی، کاهش هزینه و ریســک ســرمایه‌گذاری، دســتیابی بــه فناوری پیشــرفته، تولید انبوه و کاهش بهای تمام شده و دسترسی به بازارهای جهانی
- اعمال برخی از سیاســتهای پولی بانک مرکزی
2-1- تسهیلات بانکی
مطلب در حال تکمیل است...
2-2- تسهیلات اعتباری خارجی میان مدت (فاینانس)
واژه فاینانس در لغت به معنــی «مالیه» یا «تأمین مالی» اســت و از روشهای متداول تأمیــن مالی خارجی پروژهها تلقی می‌شود.به بیان دیگر، فاینانس به تأمین منابع مالی مــورد نیاز اجــرای پروژهها و خرید تجهیزات طرح‌های تولیدی (ســرمایه‌ای) و همچنین خدمات فنی و مهندســی پروژهها با اســتفاده از تســهیلات اعتباری خارجی میان‌مدت و وفــق قراردادهای مالی منعقده با اعتباردهندگان خارجی اطلاق می‌شــود. فاینانس، ســازوکاری است که در آن بین کشور سرمایه‌پذیر و کشور سرمایــه‌گذار،قــــراردادی منعقــد می‌شــود کــه طرح یا پــروژه‌ای را همــراه با نیروی انســانی متخصص، انتقــال فناوری، ماشــین‌آلات و تجهیــزات، مواد اولیه و تــوان ارزی لارم توسط کشــور سرمایه‌گذار تأمین شود و زمانی که طرح یا پــروژه به بهره برداری رسید بر اساس میزان سرمایه‌گذاری و بهره متعلــق به آن کشــور، ســرمایه‌پذیر متعهد می‌گــردد کــه کل قیمت تمام شــده طرح یــا پروژه را به صورت اقســاطی در اختیار کشور سرمایه‌گذار قرار دهد. فاینانس برای وامهای بلندمدت به کار می‌رود.برخی مزایای اســتفاده از روش فاینانس عبارتند از:
- نرخ پائین بهره
- بلندمدت بودن زمان بازپرداخت
- امکان مدیریت توسط طرف داخلی
- انتقال ریسک دریافت وام به اعتبار گیرنده (دولت یا شرکت های دولتی و خصوصی خارجی) و انتقال ریسک نوسانات بازار ارز به طرف خارجی
- تاخیــر در زمــان اجرای پــروژه باعث
- افزایش جرائم بانکی و بهای تمام شــده پروژه می‌شود
- فاینانس فقــط جذب ســرمایه فیزیکی است و انتقال دانش فنی و فناوری تلقی نمی‌گردد
- فاینانس باعث افزایش رقابت در معموال صنعت کشور نمی‌گردد.
- به دلیل ریســک باالی سرمایه‌گذاری در ایران (از نظــر بیگانگان)، هزینه بیمه وام هــای پرداختی به دولت و شــرکت‌های ایرانی بالاتر از اســتانداردهای بین‌المللی اســت و این فرآیند باعث افزایش بهای تمام شــده و نهایتا کاهش سود متعارف بنگاه‌ها می‌گردد.
2-3- تسهیلات اعتباری خارجی کوتاه مدت (ریفاینانس)
اســتفاده ازخطوط اعتبــاری کوتاه مدت بین بانکی حداکثر یکســاله برای گشــایش عتبارات اســنادی بابــت واردات کاال را تأمین مالــی مجدد یا ریفاینانس می‌گویند. کلیه واردکنندگان کالا و خدمات می‌توانند اقدام به گشایش اعتبارات اسنادی با اســتفاده از خطوط اعتبــاری بین بانکی نماینــد. تأمین مالی مجدد نوعی گشــایش اعتبار اســنادی میباشــد که فروشــنده یا ذینفع در زمان معامله، طبق شــرایط اعتبار وجه اســناد را بــه صورت نقــد از بانک کارگــزار دریافــت مینمایــد و خریدار با توجــه به قرارداد منعقده بــا بانک در زمان تعیین شــده در قرارداد اقــدام به پرداخت وجه اسناد مینماید.حداکثر مهلت خریدار برای پرداخت وجه اسناد یک سال میباشد