مقدمه
خشک کردن میوه جات یکی از روش‌های جلوگیری از فساد میکروبی آنهاست. در این روش در اثر کاهش میزان رطوبت، امکان فساد میکروبی بسیار کم می‌شود و سرعت دیگر واکنش‌های مضر نیز به مقدار قابل توجهی کم می‌شود. خشک کردن، ضمن اینکه روی محصول اثر حفاظتی دارد وزن و حجم آن را نیز به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد، در نتیجه هزینه‌های حمل و نقل و ذخیره‌سازی را کاهش می‌دهد، در ضمن خشک کردن در برخی موارد باعث تولید فرآورده‌هایی می‌شود که مصرف آنها آسانتر است.
خرما، انگور، زردآلو، انجیر، سیب، هلو و حتی گلابی، جزء میوه‌هایی بودند که قدیمی‌ها با خشک کردن آنها دانسته یا ندانسته، مواد آبی‌شان را پایین و طول مدت ماندگاری‌شان را بالا می‌بردند. این روزها هم که آجیل و میوه‌های خشک، طرفداران بسیاری در سراسر دنیا از یونان و ایتالیا گرفته تا امریکا و روسیه دارد.
مطلب حاضر خلاصه مطالعات امکان سنجی (طرح توجیهی) تولید چیپس میوه است.
معرفی محصول
بحران آب و اهمیت تولیدات کشاورزی به لحاظ تامین امنیت غذایی باعث شد تا کارشناسان نیز در این زمینه به بررسی‌های لازم بپردازند. هدر رفتن محصولاتی که ۳ میلیارد دلار آب برای آن هزینه شده در شرایط کنونی می‌تواند به اقتصاد و منابع آبی ایران آسیب‌های بسیاری وارد کند.
براساس پژوهش‌های اتاق ایران، زیان اقتصادی ناشی از ضایعات کشاورزی معادل ۳ میلیارد دلار است که برابر با ۲۴ درصد متوسط کل ارزش واردات محصولات کشاورزی و صنایع غذایی در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ می‌باشد. همچنین باید درنظر داشت جمعیت ایران در سال ۹۳، ۷۷ میلیون و ۸۵۶ هزار نفر بود و ضایعات کشاورزی می‌توانست انرژی و پروتئین روزانه ۲ میلیون و ۷۰۰هزار نفر را تامین کند یا حتی می‌توانست از واردات حدود ۵ میلیون تن محصولات کشاورزی جلوگیری کند.
بر این اساس، یکی از راهکارهایی که کارشناسان برای جلوگیری از این مشکلات ارائه کردند، ساماندهی و تجهیز ساختار کشاورزی و ایجاد واحدهای صنایع غذایی متنوع در کشور است. کارشناسان معتقدند دولت با ایجاد برخی محدودیت‌ها در زمینه محصولات کشاورزی می‌تواند این مشکل را برطرف کند. یکی از سیاست‌هایی که می‌توان با آن از هدررفت این میزان آب جلوگیری کرد، تولید محصولاتی مانند میوه خشک و کمپوت است که در این زمینه نیاز به ابتکارهای بیشتری وجود دارد و برای مصرف میوه‌هایی که در نخستین مرحله ضایعات قرار دارند، باید راهکارهای بیشتری در کشور ارائه شود.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک محصولات طرح 1513512363، 1513412380، 1513512496، 1513312362، 1513512364، 1513512369، 1513512372، 1513512365، 1513512377، 1513512375، 1513512376، 1513512374،1513512373 از گروه ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی ها (15) و زیر گروه های عمل آوری و حفاظت میوه و سبزیجات از فساد (1513)، انواع میوه، صیفی جات و سبزیجات خشک شده (1513312362) می باشد.
چیپس میوه یا میوه جات خشک تحت زیرتعرفه 0813، مقررات گمرکی ایران با عنوان میوه های خشک کرده، غیر از میوه های مشمول شماره های 0801 لغایت 0806، مخلوط میوه های سخت پوست یا میوه های خشک کرده، با زیرتعرفه های 08135000، 08134000، 08133000، 08131000،08132000، صادر و وارد می شود.
شرایط ورود آن داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزارت صنایع معادن پرداخت 55 درصد حقوق ورودی در سال 1397 (حقوق گمرکی 4% و سود بازرگانی 51%) می باشد.
واحدهای تولیدکننده محصول
این محصول تا انتهای سال ۱۳۹۷ دارای 110 واحد فعال بوده است. استان های تهران، البرز ، آذربایجان غربی و آذربایجان شرقی دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی کد آیسیک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول با کد آیسیک 1513412363، 1513412380، 1513512496، 1513312362، 1513512369، 1513512372، 1513512365، 1513512377، 1513512375، 1513512376، 1513512374، 1513512373، 15131430، 15131121.
همچنین با کلیک بر روی هر یک از کدهای تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 08135000، 08134000، 08133000، 08132000، 08131000.
کاربردهای محصول
فواید میوه خشک برای سلامتی چیست؟
میوه خشک شده با مواد مغذی، فیبر و آنتی اکسیدان ها بارگیری می شود و بسیار مغذی است، یک برگ میوه خشک حاوی مقدار مشابه مواد مغذی به عنوان میوه تازه است، اما در یک بسته بسیار کوچکتر است (چون چگالی بالایی دارد) با وزن مشابه، میوه خشک حاوی ۳٫۵ برابر فیبر، ویتامین ها و مواد معدنی میوه تازه است. بنابراین، یک وعده می تواند درصد زیادی از مصرف روزانه بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی مانند فولات را فراهم کند. با این حال، چند استثنا وجود دارد. به عنوان مثال، هنگامی که میوه خشک می شود، محتوای ویتامین C به طور قابل توجهی کاهش می یابد.
میوه خشک معمولا حاوی مقدار زیادی فیبر است و یک منبع عالی از آنتی اکسیدان ها، به ویژه پلیفنول ها است. آنتی اکسیدان های پلیفنول با منافع بهداشتی مانند جریان خون بهبود یافته، سلامت جسمی بهتر، کاهش آسیب اکسیداتیو و کاهش خطر بسیاری از بیماری ها همراه است.
مطالعات متعدد نشان داده است افرادی که میوه های خشک می خورند کمتر وزن می کنند و مواد مغذی بیشتری مصرف می کنند، در مقایسه با افرادی که میوه های خشک نشده را مصرف می کنند. میوه های خشک یا چیپس میوه اثرات درمانی موثر و مفیدی دارند، بدون اینکه عوارض جانبی داشته باشند. مغذی هستند و انرژی لازم را برای بدن تامین میکنند. در حقیقت می توان گفت میوه های خشک مانند یک کپسول طبیعی برای حفظ سلامتی بدن عمل می کنند. چیپس میوه تقریبا عاری از چربی هستند و خوردن آنها می تواند خطر بروز سکته قلبی و بیماری های عروقی را کاهش دهد. این میوه ها درست است که در مقایسه با میوه های تازه از درصد کمتری از املاح و ویتامینهای طبیعی برخوردارند، ولی می توانند جایگزین های مناسبی برای تنقلات شور و شیرین صنعتی باشند. خوب است بدانید نصف لیوان چیپس میوه تقریباً ۲۵ تا ۳۰ کیلوکالری انرژی دارد و در صورتی که هنگام تهیه آن تمامی نکات بهداشتی و اصولی از نظر درجه حرارت، طول زمان انجام فرآیند و هوایی که میوه ها در معرض آن قرار می گیرند رعایت شود، هر نصف لیوان میوه خشک شده از نظر ارزش تغذیه ای تقریبا با یک لیوان میوه تازه خرد شده برابر است.
بازار محصول
میوه‌های خشك علاوه بر اینكه غنی از فیبر، انواع ویتامین‌ها، سدیم، پتاسیم و دیگر املاح مورد نیاز بدن انسان هستند، موجب بهبود فرآیند متابولیسم و در نتیجه جذب عناصر ارزشمند در بدن می‌شوند. از این رو فراهم آوردن زمینه برای شناسایی ارزش غذایی و تشویق مردم به استفاده از این دسته تنقلات می‌تواند سرمایه‌گذاری در این عرصه را هرچه بیشتر سودآور کند. برخی کشورهای موفق در این عرصه مانند آفریقای جنوبی، تركیه و آرژانتین سالانه میلیاردها دلار ارز را از طریق فروش و صادرات همین محصول وارد سبد اقتصادی کشور خود میکنند. البته ایران هم در تولید و صادرات برخی از این محصولات خشک مانند کشمش، آلو، قیسی و چیپس زردآلو موفق عمل کرده اما چیپس میوه‌هایی همچون کیوی، سیب، هلو و گلابی همچنان پتانسیل‌های بالقوه بسیاری برای سرمایه‌گذاری در خود دارد.
با وجود همه مزایایی که درخصوص چیپس میوه گفته شد و همچنین کمبود عرضه و تنوع محصولات باغی در کشور می‌توان سرمایه‌گذاری در این عرصه را رو به پیشرفت دانست و امیدوار بود که با معرفی هرچه بهتر این محصول موجب افزایش مصرف در داخل کشور و همچنین با تولید باکیفیت‌تر و بسته‌بندی‌های متنوع و رقابتی، وارد عرصه صادرات در جهان شد و این محصول را با برند ایرانی به دنیا معرفی کرد.
روش تولید محصول
روش تولید چیپس میوه به شرح زیر است.
1. انتخاب مواد اولیه مناسب
2. عملیات آماده سازی
3. خیساندن
4. تمییز کردن و شستن
5. جداسازی قسمت های زائد
6. پوست گیر ی
7. تمییز کردن تکمیلی
8. تبدیل کردن محصول به قطعات کوچکتر
9.غیر فعال کردن آنزیم ها (بلانچینگ)
10.خشک کردن
11. بسته بندی
سرمایه گذاری طرح
سرمايه‌گذاري هر طرح از مجموع سرمايه‌گذاري ثابت و درگردش حاصل مي‌شود. هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت طرح شامل بخش‌های مختلف از قبیل زمین، محوطه، ساختمان، تاسیسات، ماشین‌آلات و ... می‌باشد.
شرح هزينه‌های سرمايه‌گذاری ثابت طرح در ادامه آورده شده است.
| شرح | مقدار مورد نیاز (میلیون ریال) |
| سرمایه ثابت | 72228 |
| سرمایه در گردش | 7476 |
| کل سرمایه گذاری | 79703 |
زمین مورد نیاز برای تولید 240 تن در سال چیپس میوه ، 6000 متر مربع می باشد.
هزینه های تولید محصول
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 119642 میلیون ریال می باشد.
شاخص های اقتصادی طرح
شاخص های اقتصادی طرح تولید چیپس میوه توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 38124 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 30.20 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 43000 | میلیون ریال |