مقدمه
نظر به اینکه در کشور ما اراضی کشاورزی کوچک است و کشاورزان به طور جزیره‌ای کار می‌کنند در نتیجه، استفاده از ماشین‌آلات و ادوات مربوط به کاشت، داشت و برداشت را کمتر مورد توجه قرار می‌دهند، بنابراین به تناسب وضع موجود در مجموعه اراضی کشور، تنها بخش اندکی از آن مکانیزه شده‌اند که آن نیز توسط شرکت‌های توسعه کشاورزی که عملیات یکپارچه‌سازی را انجام داده‌اند صورت گرفته است. به این ترتیب تا وقتی الزامات مکانیزاسیون یعنی جزیره‌ای کارکردن کشاورزان به پایان نرسد، فعالیت سنتی آنها محدود نشود و آبیاری اراضی به روش نوین مطرح نشود، فعالیت اکثر کشاورزان ما بوسیله ماشین‌آلات با تکنولوژی نوین تقریباً ناممکن و حتی در بسیاری موارد غیراقتصادی نیز خواهد بود. زیرا زمانی که زمین‌های کشاورزی کشور به قطعات کوچک تقسیم شده است، هیچ کشاورزی حاضر نیست ماشین‌آلات مورد نیاز خود را به تنهایی تهیه نماید، چون صرفه اقتصادی ندارد.
بنابراین لازمه فراهم کردن این شرایط، تنظیم برنامه‌ای کلان از سوی وزارت جهاد کشاورزی است که با گسترش سیستم‌های مکانیزه، کشاورزان را تشویق به استفاده از این خدمات نماید. از طرف دیگر آشنا کردن کشاورزان با ماشین‌های جدید و بازخورد این ماشین‌آلات در مزارع به یک متولی و مجری نیاز دارد، که ماشین‌هایی کم هزینه و در عین حال با کیفیت برتر و مناسب در اختیار کشاورزان قرار دهد. ولی این کارها می‌بایستی با یکپارچه کردن زمین‌های کشاورزی انجام پذیرد، زیرا همانطوریکه اشاره شد با وضع پراکندگی زمین‌های فعلی ابتیاع ماشین‌آلات برای بسیاری از کشاورزان، مقرون به صرفه نمی‌باشد.
با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از فعالیت‌های اشتغال و اقتصادی کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد، ساخت و توسعه و تولید ادوات کشاورزی می‌تواند کمک موثری به پیشرفت بخش اقتصادی و اشتغال‌زایی در کشور داشته باشد. مواد اولیه مورد مصرف برای تولید ادوات کشاورزی شامل مواد اولیه نیم‌ساخته و نیز اجزایی است که به صورت آماده به مصرف و در مرحله مونتاژ و تولید نهایی محصولات مورد مصرف قرار می‌گیرد.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید ماشین‌آلات کشاورزی و شیلات ارائه شده است.
معرفی محصول
مکانیزاسیون کشاورزی مجموعه‌ای از علوم و فنون کاربردی است که مطالعه، شناخت و به کارگیری انواع مختلف ماشین و ابزار نیروی محرک، در مراحل مختلف تولید و در فرآوری محصولات کشاورزی را شامل می‌شود.
به عبارت دیگر مکانیزاسیون، استفاده از وسایل و ادوات مکانیکی و به عبارت کلی‌تر استفاده از تکنولوژی روز در کشاورزی برای افزایش بهره وری با رعایت تمام جوانب می‌باشد.
معنی خاص مکانیزاسیون شامل تکنولوژی ماشینی و مسائل مرتبط با آن در کشاورزی است، در حالی که معنی عام آن تمام مسائل و تجزیه و تحلیل‌های کلی مرتبط با کشاورزی و مدیریت آنها را شامل می‌شود.
محصولات طرح شامل ماشین دروگر غلات، ماشین دروگر برنج، ماشین نشا کاری برنج، دستگاه واده اسپلش و دستگاه درام فیلتر می‌باشد.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
در این بخش به معرفی کد آیسیک محصول اصلی طرح و سایر محصولات جانشین آن می‌پردازیم.
| شرح محصول | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی |
| انواع دروگر و خرمنکوب | ۲۹۲۱۱۳۲۰ | ۲۹۲۱۴۱۲۳۴۲ |
| نشاء کار برنج | ۸۴۳۲۳۱۰۰ | ۲۹۲۱۵۱۲۳۱۵ |
| دستگاه دروگر | ۲۹۲۱۱۳۲۲ | - |
| انواع پمپ هوا | 29121210 | - |
| انواع دمنده(پمپ هوا) | - | 2912512319 |
| پمپ خلاء (پمپ واکیوم) | ۲۹۱۲۱۲۱۲ | - |
| جداساز با فیلتر خلاء درام | - | 2919612584 |
ادوات کشاورزی و شیلات با کدهای تعرفه گمرکی ۸۴۳۳۵۱، ۸۴۳۲۳۰۱۰، ۸۴۱۴۵۹۱۰، ۸۴۱۴۵۹۹۰ و ۸۴۲۱۲۱۱۰ وارد و صادر می‌شود.
شرايط ورود کد ۸۴۳۳۵۱ داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 5 درصدي حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 1%) مي‌باشد.
شرايط ورود کدهای ۸۴۱۴۵۹۹۰، ۸۴۱۴۵۹۱۰ و داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 10 درصدي حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 6%) مي‌باشد.
شرايط ورود کدهای ۸۴۲۱۲۱۱۰، ۸۴۳۲۳۰۱۰ و داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 15 درصدي حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 11%) مي‌باشد.
واحدهای تولید کننده محصول
این محصولات تا انتهای سال 1398 دارای 35 واحد فعال بوده است. استان‌های تهران و البرز دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول
همچنین با کلیک بر روی کدهای تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه ۸۴۳۳۵۱
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه ۸۴۱۴۵۹۱۰
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 84145990
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 84212110
کاربردهای محصول
- درام فیلتر:
درام فیلتر دستگاهی است که در پرورش آبزیان مورد استفاده قرار می‌گیرد و هدف کلی از استفاده درام فیلتر استفاده مجدد از آب و افزایش تراکم ماهی در استخرهای پرورشی است. با تصفیه آب و استفاده مجدد آب و هوادهی و ایجاد شرایط زیست مناسب در استخرها می‌توان با تراکم بالا مصرف آب را تاحدود چشمگیری کاهش داد و این کار کمک بسیاری به پرورش‌دهندگانی که از آب و زمین محدودی برخوردارند می‌کند.
تصفیه ذرات معلق آب در سیستم‌های نیمه متراکم و متراکم آبزی‌پروری از نکات کلیدی موفقیت در تولید است و انجام این کار با درام فیلتر بخوبی میسر است با این شرط که درام فیلتر از کیفیت عملکردی خوبی برخوردار باشد و کیفیت تصفیه خود را در زمانی طولانی حفظ کند و به لحاظ هیدرولیکی در نقطه صحیحی واقع شده باشد تا رسیدن ذرات معلق آب فیلتر دچار اشکال نشود. استفاده صحیح از درام فیلتر موجب کاهش ذرات معلق تا 91 درصد در پساب برگشتی می‌شود که در بهداشت ماهیان و کیفیت محصول تولیدی و حذف عملیات شست‌وشوی حوضچه‌های پرورش ماهی نقشی بسیار موثر و چشمگیر دارد.
-دستگاه هواده اسپلش:
اکسیژن استخرها از دو منبع، فتوسنتز و انتشار از طریق هوا تامین می‌شود مهمترین منبع آن فتوسنتز است که فرآیند استفاده گیاه برای تولید غذا است گیاهان در مقابل نور خورشید اکسیژن را به عنوان یک محصول جنبی حاصل از فتوسنتز به آب می‌افزایند در شب اکسیژن تولید نمی‌شود اما تنفس به وسیله جلبک‌ها، ماهیان و باکتری‌ها ادامه یافته و اکسیژن آب مصرف می‌گردد در این هنگام یک تعادل نامناسب بین میزان اکسیژن تولیدی و مصرفی به وجود می‌آید اما تحت شرایطی این تعادل می‌تواند معکوس شده و غلظت اکسیژن محلول در آب انقدر کم می‌شود که به ماهیان استرس وارد نموده و یا منجر به مرگ آنان می‌گردد.
مقدار اکسیژن موجود در آب استخر به طور قابل توجهی می‌تواند از یک استخر به استخر دیگر و از ساعتی تا ساعتی دیگر متفاوت باشد. نوعاً اگر چه غلظت اکسیژن در سپیده دم به پایین‌ترین حد ممکن و تا پایان بعد از ظهر به حداکثر می‌رسد نگهداری میزان اکسیژن محلول آب در حداکثر، به فشار اتمسفر، شوری و دما بستگی دارد با افزایش ارتفاع از سطح دریا، آب، اکسیژن محلول کمتری را در خود نگه می‌دارد. شوری هم برای اکثر تولیدکنندگان آب‌های شیرین اهمیتی ندارد. مهمترین عامل دما آب است که برای افزایش دما میزان نگهداری اکسیژن کاهش می‌یابد.
هر وسیله‌ای که بتواند آب و هوا را مخلوط کند نوعی هواده است ولی چون راندمان کار و مصرف انرژی و هزینه اجرا خیلی اهمیت دارند ما برای هوادهی از دستگاه مخصوص هواده استفاده می‌کنیم بطور کلی دو روش برای هوادهی وجود دارد.
یکی تزریق هوا یا اکسیژن خالص در آب (مثل پمپ اکواریوم بلور و غیره) دوم همزدن آب یا فواره کردن آن برای ایجاد تعادل اکسیژن.
افزایش سطح تماس بین آب و هوا باعث حل شدن مقادیر بیشتری از هوا داخل آب می‌شود و از طرف دیگر به انتقال گازهای مضر از آب به هوا کمک می‌کند.
در صورت استفاده از اسپلش و تعویض مناسب می‌توان بیش از 80 تا 85 درصد عوامل بیماری زا را از مزرعه دور ساخت و ماهیان با رشد مناسب و کیفیت گوشت عالی تولید نمود.
دستگاه نشاکار:
اصول کار ماشین‌های کارنده به این صورت است که مقدار معینی بذر (غده، نشا)را از مخزن بذر گرفته و داخل لوله‌ای به نام لوله سقوط می‌ریزد. بذر از طریق لوله سقوط داخل شیاری که با شیاربازکن در خاک ایجاد شده قرار می‌گیرد. در همین موقع مقداری خاک به وسیله پوشاننده روی بذر ریخته می‌شود سپس با حرکت فشاردهنده بر روی خاک ریخته شده در شیار، بذر در موقعیت خود تثبیت می‌گردد و در تماس با خاک برای جذب مواد معدنی و رطوبت قرار می‌گیرد.
حرکت لازم برای بکار انداختن موزع‌ها از چرخ حامل(چرخ فشاردهنده) تأمین می‌شود. حرکت چرخ از طریق زنجیر و چرخ زنجیر به جعبه دنده حرکت چرخشی منتقل می‌گردد.
دور مناسب از محور خروجی جعبه دنده به وسیله زنجیر یا گاردان به محور موزع می‌رسد. باید توجه داشت که زمان کاشت، چرخ محرک حتماً با زمین درگیر بوده و بچرخد. به هر دلیلی چرخ نچرخد بذری کاشته نمی شود و در نتیجه سطح کاشته شده مناسبی نخواهیم داشت.
ماشین دروگر برنج و غلات:
برداشت محصول نتیجه زحمات کشاورز در مراحل تهیه و آماده کردن زمین، کاشت، داشت می‌باشد و هر قدر این مرحله دقیق‌تر و بهتر انجام گیرد سود بیشتری برای کشاورز دارد و او را دلگرم‌تر و علاقه‌مند‌تر به کار کشاورزی می‌سازد و به زندگی او آسایش و رفاه می‌بخشد. مسلماً برداشت محصول بوسیله ماشین سریع‌تر و بهتر از وسایل دستی است و به کشاورز فرصت می‌دهد تا از زمان‌های صرفه‌جویی شده برای گسترش سطح کشت و تهیه بذر و بستر خوب استفاده نماید. عملیات برداشت به مجموعه اعمالی اطلاق می‌گردد که پس از عملیات داشت شروع شده و به خروج محصول از مزرعه خاتمه می‌یابد.
دروگر با موتور‌های دیزلی در مزارع کشت غلات در مقیاس کوچک به شدت هزینه‌های کارگری را کاهش داده و سرعت برداشت را بالا می‌برند. از دروگر جهت دروی محصول از سطح زمین‌های مسطح و شیب‌دار که تراکتور به سختی حرکت می‌کند می‌توان استفاده کرد و پس از آن به صورت دستی محصول جمع‌آوری و حمل می‌گردد. سرعت حرکت دروگر در زمین کشاورزی بین 5 تا 8 کیلومتر در ساعت می‌باشد و انواع دروگر با توان موتور 5.5 اسب بخار، 7.5 اسب بخار، 10 اسب بخار، 13 اسب بخار و 15 اسب بخار تولید می‌گردد. دروگرها با عرض برداشت 120 سانتی‌متر در برداشت محصولات مختلف کاربرد دارد. بیشترین دروگرها شامل دروگر برنج، دروگر گندم، دروگر جو و دروگر یونجه می‌باشد.
بازار محصول
با توجه به مطالبی که در خصوص اهمیت مکانیزاسیون کشاورزی بیان گردید اهمیت توسعه آن بر کسی امروزه پوشیده نیست.
مکانیزاسیون کشاورزی، عاملی اساسی و تاثیرگذار بر تولید و صادرات محصولات کشاورزی است.
افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح و بهبود کیفیت محصولات و جلب اعتماد بازار، فقط در سایه مجهز شدن به وسایل و امکانات پیشرفته و به موازات آن تقویت مدیریت‌ها امکان‌پذیر است، به ویژه آنکه افزایش تولید در واحد سطح به مفهوم تولید انبوه و کاهش قیمت تمام شده است. به‌همین خاطر کاربرد فن‌آوری‌های نوین می‌تواند ضمن افزایش تولید محصولات کشاورزی در واحد سطح، موجب کاهش هزینه‌های تولید و متعاقب آن منجر به کاهش قیمت تمام شده این محصولات با ارزش گردد، چرا که، پائین بودن قیمت تمام شده محصولات کشاورزی، ضمن آنکه رضایت‌مندی کامل کشاورزان و نیز مردم جامعه را فراهم می‌نماید، بازار مطمئن و مناسبی را برای صادرات این محصولات کشاورزی ایجاد می‌نماید، که از این طریق می‌توان از خروج مقادیر زیادی ارز از کشور، که جهت تهیه این محصولات بکار می‌رود، جلوگیری نمود.
روش تولید
ابتدا قطعات و مواد مصرفی تأمین می‌گردند و سپس در جریان تولید عملیات متعددی بر روی هر یک از قطعات و مواد مصرفی صورت می‌گیرد. در نهایت بخش‌های دستگاه روی هم مونتاژ می‌گردند و پس از تست و کنترل دستگاه تولید شده آماده تحویل می‌باشد. بخش‌هایی از محصولات نظیر موتور، گیربکس، اکسل‌ها، قطعات هیدرولیک، قطعات فایبرگلاس، قطعات دایکاست، قطعات پلی مری تزریقی، چرخ‌ها و قطعات استاندارد خریداری می‌شوند و برای تکنولوژی فرآیند تولید بقیه قطعات از جمله مراحل برشکاری، سوراخکاری، فرمینگ، ماشین‌کاری و جوشکاری روی قطعات انجام می‌شود، همچنین بر حسب نوع دستگاه تولیدی عملیات حرارتی و تأمین قطعات آهنگری و ریخته‌گری نیز انجام می‌شود و بالاخره مراحل رنگ‌آمیزی و مونتاژ نیز در محل طرح انجام خواهد شد. در این فرآیند از دستگاه‌های جوش برق، گیوتین، اره نواری، پرس‌های ضرب CNC، برش گاز دستی، برش گاز CO2، جوش برق، برک پرس، خم‌کن، پانچ، دریل ستونی، دریل رادیال، تراش، فرزیونیورسال سنگ تخت مخصوص، جرثقیل‌های سقفی و بازویی استفاده می‌شود که کاربرد عمومی دارند.
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 560,177 | 2,000,632 |
| سرمایه در گردش | 44,831 | 160,111 |
| کل سرمایه گذاری | 605,008 | 2,160,743 |
زمین مورد نیاز برای تولید 1700 دستگاه دروگر غلات، 700 دستگاه نشاء کار برنج، 250 دستگاه دروگر برنج، 1000 دستگاه هواده اسپلش، 400 دستگاه درام فیلتر در سال، 45,000 مترمربع می‌باشد.
*لازم به ذکر است هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه‌های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 693,849 ميليون ريال می‌باشد.
شاخص اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح تولید ادوات کشاورزی و شیلات توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرج | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 846,282.09 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 46.46 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 336,000 | میلیون ریال |