مقدمه
در کلیه رشته های پرورش حیوانات، سود اصلی برای کسانی که صرفا به کار پرورش روی نیاورده و کار تولید و پرورش را انجام می دهند.
- پرورش عبارت است از تهیه (خرید) نوزاد حیوان و تغذیه و نگهداری و رساندن به سن فروش در بازار
- تولید عبارت است از تهیه (خرید) حیوان بالغ (مولد) که توانایی زاییش نوزاد را دارد و سپس تغذیه و نگهداری از آن نوزاد
این قانون در کار پرورش زالو نیز صدق می کند و به طور میانگین برای کسانی که تازه وارد صنعت زالو می شوند و از تکثیر شروع می کنند در همان دوره اول قریب 100% سرمایه گذاری را سود می کنند.
در صنعت زالو چنانچه بخواهید با داشتن مزرعه و انجام فعالیت مستمر در آن به درآمدزایی برسید به یکی از روش های زیر می توانید اقدام نمایید:
1. پرورش زالو
2. تکثیر زالو
3. دپو (نگهداری) زالو
1. پرورش زالو:
به طور خلاصه کل فرآیند در نمودار زیر خلاصه شده است:
لاور---------> تغذیه ----------> تغذیه -----------> تغذیه ----------> بازار
در این بخش پرورش دهنده با تهیه بچه زالو (لاور) از بازار و طی نمودن فرآیند نگهداری و تغذیه آنها، زالو را به سایز متوسط رسانده و به بازار عرضه می نماید.
با توجه به نحوه قیمت گذاری زالو در بازار که بر مبنای سایز صورت می گیرد لذا کل فرآیند پرورش زالو، اگر پرورش دهنده، لاور تازه از کوکون (پیله) خارج شده را تهیه نماید و هر سه مرحله تغذیه را نیز انجام دهد حدودا 7 ماه کاری زمان می برد.
2. تکثیر زالو:
خلاصه فرآیند تکثیر زالو به شرح زیر می باشد.
مولد ----------> تغذیه ----------> اتاق تکثیر ----------> کوکون گذاری ----------> لارو ----------> تغذیه ----------> تغذیه ----------> تغذیه ----------> بازار
در این بخش با خرید مولد و ورود آن به مزرعه، فعالیت فرد آغاز می شود که پس از استراحت کوتاه یک ماهه جهت هماهنگی زالو با محیط جدید مرحله تغذیه و استراحت انجام کمی گردد و با ایجاد شرایط اتاق تکثیر نسبت به کوکون گیری و تولید لارو اقدام می شود. حداقل 13 ماه یک دوره زمانی تکثیر تا رسیدن به سایز زالوی طبی متوسط طول می کشد.
3. دپو (نگهداری) زالو
با توجه اینکه قیمت زالو در فصل سرد سال به علت کمبود عرضه بالا می رود بسیاری از افرادی که در این صنعت مشغول هستند روش دپو را برای خود برمی گزینند. این بدین معناست که زالوی سایز متوسط را در اواخر فصل گرم یا ابتدای پاییز خریداری نموده و فقط نسبت به تعویض آب و نگهداری از آنها (بدون تغذیه) اقدام میکنند و در زمانی که قیمت افزایش یافت محصول خود را به بازار عرضه می نمایند.
پرورش زالو
در این بخش کلیه کارهایی را که در فاز پرورش زالو یعنی رساندن لارو به سایزهای بزرگتر انجام می شود بیان می کنیم.
الف) دما: دمای مناسب برای پرورش در زمان های مختلف متفاوت است بهترین دما در اتاق پرورش 18-22 درجه سانتی گراد است. حداقل و حداکثر دما 4 و 30 درجه سانتی گراد می باشد.
ب) تراکم: با توجه به اینکه زالو دائما در حال پوست اندازی است و این پوست ها و مدفوع زالو باعث برهم خوردن PH محیط می شود لذا هرچه تراکم زالو در محیط کمتر باشد آلودگی کمتر و راندمان افزایش می یابد.
ج) حوضچه های پرورش: حوضچه های با توجه به هزینه های خرید و راه اندازی، کیفیت محصول تولیدی، ماندگاری حوضچه و... از جنس های مختلفی استفاده می شود که می توان از دسته های زیر نام برد:
1.ظروف پلی کربنات
2.ظروف پت
3.وان پلاستیکی
4.ظروف شیشه ای
5.استخرهای بتنی و خاکی
د) تعویض آب: شرایط تعویض آب با توجه به نوع حوضچه های انتخابی و تراکم زالوها متفاوت می باشد. اما در حالت یک روز در میان آب حوضچه ها تعویض می گردد.
م) محیط کارگاه: آرامش نسبی در محیط پرورش زالو از عوامل مهم در کاهش استرس زالوها و افزایش سرعت هضم آنهاست.
ن) آب: مناسب ترین آب جهت استفاده در کار پرورش زالو PH=7 است آب باید حتما بدون کلر باشد.
و) بررسی های معمول: حتما بایستی هر روزه به کارگاه سرکشی نموده و تمامی حوضچه ها با دقت بررسی گردند و زالوهایی که حالت طبیعی ندارند را از حوضچه خارج کرد.
پرورش زالو در گل یا آب ؟
امروزه بین پرورش دهندگان زالو در مورد بستر پرورش زالو اختلاف است بعضی از دوستان پرورش در گل و بعضی دیگر پرورش در آب را انتخاب می کنند اما به راستی کدام روش بهتر است؟
روش آبی:
مزایا:
1. در این روش پوست زالو همیشه مرطوب است.
2.زالو در آب نیاز خود به اکسیژن را بهتر برطرف میکند.
3.تلفات در آب به راحتی قابل شناسایی و جداسازی است.
معایب:
1. روش آبی باعث بالا رفتن هزینه ها به خاطر استفاده زیاد از آب می شود.
2.آب بیماری را به راحتی انتشار می دهد.
3. هزینه کارگری در روش آبی به خاطر تعویض آب مکرر بشتر است.
روش گل:
مزایا:
1. نگهداری آسان و هزینه کارگری پایین
2.در صورت وجود بیماری در یک زالو انتشار بیماری به ندرت اتفاق می افتد.
3. گل مرطوب این ویژگی را دارد که اگر دمای محیط به دلیلی بالا رفت زالو برای در امان ماندن از آن به عمق گل پناه ببرد و خود را حفظ کند.
معایب:
1. نظارت بر زالو و همچنین زالوهای تلف شده و خارج ساختن آن بسیار سخت و زمان بر است.
2. روزانه باید گل با آب مرطوب شود در غیر این صورت خسارات جبران ناپذیری را بر جای می گذارد.
اگر بحث پرورش مطرح باشد هر کدام از این روش ها برحسب امکانات و سرمایه افراد قابل استفاده است ولی تکثیر، تلفیق این دو روش بهترین نتیجه را در بر خواهد داشت.
تکثیر زالو
در بخش تکثیر برای بازدهی خوب عوامل مختلفی دخیل هستند از جمله: زالوی مولد، شرایط نگهداری زالو قبل از اتاق تکثیر، نگهداری در اتاق تکثیر و رعایت استانداردهای لازم.
به طور کلی سه گونه زالوی هیرودومد یسینالیس، هیرودومد اورینتالیس، هیرو وربانا بیشتر در کارگاه های پرورش زالو برای امر پرورش و تکثیر زالو بکار می رود که در کشورهای اروپایی و آسیایی بیشتر از گونه وربانا برای مصرف درمانی و مستقیم بر روی بدن بیمار استفاده می شود و از گونه مدیسینالیس برای تولید فرآورده های جانبی و تولید آنزیم بهره برداری می گردد.
راه اندازی کارگاه پرورش زالو
برای راه اندازی کارگاه پرورش زالو بدانید اولین کار شما آموزش است. برای اینکه یک تولید کننده زالو شوید هرگز عجله نکنید و بدانید آموزش و فراگیری کلیه علوم مربوط به زالو باعث می شود که شما در زمان اجرا با کمترین تنش و خسارت رو به رو شوید.
در گام بعدی مشخص کردن برنامه تان برای سال اول تا حداقل پنجم ضروری است که می خواهید به چند قطعه زالو و به چه روشی کار را انجام دهید.
این کار باعث می شود تا در انتخاب مکان پرورش زالو و نیز خرید ادوات موردنیاز صرفه جویی لازم را بکنید.
انتخاب مکان مناسب کارگاه تکثیر و پرورش
موارد مورد نیاز مکان برای تکثیر و پرورش زالو:
1. بهتر است اول از همه ظرفیت کاری خود را مشخص کرده و طبق آن مساحت را کارشناسانه محاسبه کنید و بهتر است 20% فضا بیشتر باشد تا برای افزایش طرح در آینده مجبور به جابه جایی نشوید.
2. آب و برق و گاز داشته باشد و بهتر است مستقل باشد.
3. آب چاه و روستایی به دلیل سختی خیلی بالا بلا استفاده است و چنانچه استفاده شود هزینه تصفیه آن بسیار بالا است.
4. سقف کوتاهی داشته باشد مزیت سقف کوتاه کنترل راحت تر دما است.
5.پنجره ای برای ورود نور داشته باشد.
6.محیط حتما طبقه اول باشد.
هزینه های راه اندازی یک کارگاه تکثیر
بسیاری از علاقمندان و کسانی که در آغاز راه ورود به صنعت زالو و پرورش زالو قرار دارند این سوال را می کنند که نسبت هزینه راه اندازی کارگاه تکثیر و پرورش زالو چگونه است؟؟
در پاسخ باید گفت که نسبت با توجه به خلاقیت و امکانات هر فرد ممکن است تا حدودی دست خوش تغییراتی شود. اما در حالت کلی هزینه های کارگاه تکثیر زالو به شرح زیر می باشد:
1- هزینه مکان کارگاه ........................................................ 11%
2-تجهیز کارگاه ....................................................................13%
3- خرید زالو ..........................................................................40%
4- هزینه انرژی در طول دوره ..............................................10%
5- هزینه کارگری در طول دوره ..........................................17%
6- پیش بینی نشده................................................................9%
که در یک دوره ممکن است فرد نیازی به اجاره جا نداشته باشد و یا خودش اقدام به کار نماید که طبیعی است هزینه مربوطه بایستی از کل پروژه کسر شود و نتیجتا به سود عایدی فرد اضافه می گردد.