مقدمه 

​استفاده از بست‌ها در معماری ایرانیان باستان کاربرد داشته است. شواهد حاکی از آن است که در برخی از سازه‌های دوران هخامنشی از بست‌های فلزی که شباهت بسیاری به پیچ‌های U شکل داشته‌اند برای استحکام بیشتر قطعات سنگی به یکدیگر استفاده می‌کردند. امروزه نیز از بست‌ها در قالب پیچ و مهره تقریبا در ساخت تمام پروژه‌ها استفاده می‌شود. پیچ و مهره قطعاتی هستند که در سطح بسیار گسترده در صنعت مورد استفاده قرار می‌‌گیرند و لذا جایگاه مخصوص خود را در صنایع مختلف دارند و به جرات می‌‌توان گفت که بدون حضور پیچ و مهره‌ها، بخش عظیمی ‌‌از صنعت، ماشین‌سازی، تجهیزات‌سازی و قطعه‌سازی نمی‌‌توانند تداوم حیات داشته باشند. از طرف دیگر همانطور که می‌‌دانیم صنعت ماشین‌سازی و تجهیزات‌سازی در ردیف صنایع مادر کشورها طبقه‌بندی می‌‌گردند. بنابرابن پیچ و مهره‌های استیل نیز به عنوان خانواده‌ای اجتناب‌ناپذیر از صنایع فوق نقش اساسی در صنعت کشور دارند و برای توسعه صنعتی کشور، توسعه قطعه‌سازی مانند طرح حاضر نیز ضروری و بسیار مهم می‌‌باشند.
در ادامه خلاصه‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید پیچ و مهره ارائه شده است.

معرفی محصول 

​ پیچ بدون شک یکی از مهم‌ترین اختراعات مکانیکی در جهان بوده است. ابزاری بیشتر فلزی و میله‌ای شکل با ابعاد و اشکال گوناگون دارای شیارهای دورانی و مارپیچی با شکل منظم (با عنوان دنده یا رزوه) بر روی سطح آن و همچنین دارای بخش‌هایی هندسی شکل (چهارشکل، شش گوش، گرد و...) می‌باشد؛ پیچ‌ها بر حسب نیاز و نوع کار دارای انواع و اشکال و اندازه‌های مختلف می‌‌باشند. پیچ‌ها براساس نوع جنس (آهن، فولاد، استیل، برنجی، آلومنیومی، مسی) و نوع کله‌گی پیچ (چهارسو، سرهشت گوش، سرآلن و غیره) و گام دنده (فاصله نوک یک دنده تا دنده مجاور و یا فاصله یک نقطه از ته‌دنده تا نقطه مشابه از ته دنده دیگر، دنده میلی‌متر، دنده آلمانی، دنده آمریکایی و غیره) گروه‌بندی و تقسیم می‌شوند.
مهره (یراق) جسمی ‌‌فلزی، چندضلعی یا گرد و دارای سوراخ و شیارهای دورانی شکل منظم (با عنوان دنده) که پیچ برای محکم‌تر بسته‌شدن از آن عبور می‌‌کند. مهره‌ها از نظر دندانه بستگی به نوع دندانه پیچ خارجی دارد. برای اینکه مهره‌ای جهت پیچ مشخصی ساخته شود لازم است که ابتدا آن را به اندازه معینی با مته سوراخ نموده و یا با تراش آن‌ را داخل‌تراشی نمود. برای این منظور بایستی قطر مته یا اندازه داخلی مهره را محاسبه نموده سپس به همان اندازه با مته سوراخ و یا داخل‌تراشی شود. اصولا برای اینکه مهره ساخته شده روی پیچ به خوبی حرکت نماید باید میان قطر داخلی پیچ و قطر داخلی مهره فضای آزادی به نام لقی پیش‌بینی شود؛ یعنی مهره، با مته‌ای که قطرش از قطر داخلی پیچ بزرگ‌تر است سوراخ شود در نتیجه مهره می‌‌تواند آزادانه بدون لقی روی پیچ حرکت کند.
ظرفیت اسمی طرح سالانه 1620 تن پیچ و مهره می‌باشد. این واحد تولیدی ظرفیت در نظر گرفته شده را در 300 روز کاری در سال و 2 شیفت کاری 8 ساعته در روز با تعداد پرسنل 25 نفر، برآورده می‌سازد.

معرفی کد آیسیک و تعرفه گمرکی محصول​ 

​در این بخش به معرفی کد آیسیک محصول اصلی طرح و سایر محصولات جانشین آن می‌پردازیم.

​پیچ و مهره با شماره تعرفه 7318 با عنوان پيچ، پيچ مهره‌خور، مهره، مهره پيچ بزرگ (Coach Screw)، قلاب‌پيچي (Screw hook)، ميخ پرچ، خار (Cotter)، ميخ اشپيل (Cotter-pin)، تحت زیر‌فصل‌های ۷۳۱۸۲۴۰۰، ۷۳۱۸۱۶، ۷۳۱۸۱۶۱۰، ۷۳۱۸۱۱۹۰، ۷۳۱۸۱۲۹۰، ۷۳۱۸۱۳۹۰، ۷۳۱۸۱۴۹۰، ۷۳۱۸۱۵۹۰، ۷۳۱۸۱۱۹۰، ۷۳۱۸۱۲۹۰، ۷۳۱۸۱۳۹۰، ۷۳۱۸۱۴۹۰، ۷۳۱۸۱۵۹۰، 73181110، 73181210، 73181310، 73181410، 73181510، 74153300 و 74153300 وارد و صادر می‌شود.
شرایط ورود کدهای ۷۳۱۸۱۶۱۰، 73181110، 73181210، 73181310، 73181410 و 73181510، داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 15 درصدی حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 11%) مي‌باشد.
شرایط ورود کدهای ۷۳۱۸۱۱۹0، ۷۳۱۸۱۲۹۰، ۷۳۱۸۱۳۹۰، ۷۳۱۸۱۴۹۰، ۷۳۱۸۱۵۹۰، ۷۳۱۸۱۱۹۰، ۷۳۱۸۱۲۹۰، ۷۳۱۸۱۳۹۰، ۷۳۱۸۱۴۹۰، ۷۳۱۸۱۵۹۰ داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 32 درصدی حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 28%) مي‌باشد.
شرایط ورود کد ۷۳۱۸۲۴۰۰ داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 26 درصدی حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 22%) مي‌باشد.
شرایط ورود کدهای 74153300 و 74153300 داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 10 درصدی حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکي 4% و سود بازرگاني 6%) مي‌باشد.

واحدهای تولید کننده 

این محصولات تا انتهای سال 1398 دارای 181 واحد فعال بوده است. استان‌های تهران، کرمان و قم دارای بیشترین تعداد واحد فعال تولید این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.

* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول

همچنین با کلیک بر روی هر یک از کدهای تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.

مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 73181110
 مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه73181190
مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 73181510
مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه73181590
مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه73181690

کاربردهای محصول

​•کاربرد پیچ و مهره در صنایع پل‌سازی:
صنعت پل‌سازی یکی از مصرف‌کنندگان عمده پیچ‌های پرمقاومت است. از انکر بولت‌های ستون‌های پل گرفته تا اتصال بخش‌های مختلف پل به یکدیگر از پیچ‌های پر مقاومت استفاده می‌‌شود. در حین عبور از پل‌ها حتما انواع مختلف آن‌ها را مشاهده کرده‌اید. در طراحی لرزه‌ای پل‌ها باید از پیچ با مقاومت بالا استفاده کرد به علاوه پوشش پیچ‌ها بایستی براساس در معرض رطوبت قرار گرفتن آن‌ها تعیین شود.
• کاربرد پیچ و مهره در صنایع خودروسازی:
بدیهی است هرچه نیاز به تعویض قطعات بیشتر باشد از انواع اتصالات پیچ و مهره‌ای بیشتر استفاده می‌‌شود. پیچ و مهره‌ها با انواع و ابعاد مختلف در صنایع خودرو‌سازی به کار گرفته می‌‌شوند؛ در ساختار کلی و بدنه و اتصال محورها به یکدیگر در قسمت‌های مختلف موتور خودرو در داخل کابین و غیره. گرچه برای باز و بسته کردن تمامی پیچ‌های یک خودرو تقریباً به یک ست کامل از ابزارهای مختلف از جمله آچارهای آلن، آچارهای بوکسی و غیره نیاز دارید اما قطعاً اینکار ارزشش دارد تا برای یک پنچری ساده مجبور به تعویض خودروی خود نباشید. طراحی و ساخت پیچ و مهره‌های خودرویی معمولاً نسبت به پیچ‌هایی که در صنایع ساختمانی به کار گرفته می‌‌شوند از پیچیدگی بیشتری برخوردار است. البته بدلیل مسایل ایمنی حساسیت آن‌ها دو چندان می‌‌شود. اینکه هر از چند گاهی شرکت‌های خودروسازی برای تعویض و یا حتی محکم کردن یک پیچ به مشتریان خود فراخوان می‌‌دهند خود بیانگر این مطلب است.
• صنعت سدسازی:
در کشور پهناورمان ایران تا کنون حدود 1280 سد ساخته شده است و یکی از کشور‌هایی است که در صنعت سدسازی بسیار فعال می‌باشد. کشومان به دلیل وجود رودخانه‌های بسیار و مناطق کوهستانی پتانسیل بسیار خوبی برای ساخت سد دارد. در صنعت سدسازی همچون بسیاری از صنایع دیگر از انواع اتصالات پیچ و مهره‌ای و انکر بولت‌ها استفاده می‌‌شود و بدیهی است که در ساخت تجهیزات جانبی سد پیچ و مهره نقش بسزایی دارد.
• راه‌آهن و مترو:
یکی از کاربرد‌های پیچ و مهره در ساخت خطوط ریلی است. پیچ‌هایی با ابعاد مختلف در ساخت آن‌ها بکار برده می‌‌شود که از آن‌ها پیچ‌های سر چهارگوش را می‌توان نام برد. علاوه بر آنچه در ساخت واگن‌های قطارها به وفور به کار گرفته می‌شود انواع پیچ و مهره‌های پیچ خودکار، پیچ سرمته‌ای، پیچ شش گوش، پیچ آلن و پیچ‌های خودکار سرخزینه است. در ساختمان کلی ایستگاه‌ها و نیز تونل‌ها انواع پیچ‌های سر شش گوش Hv، پیچ‌های فولادی با گرید 10.9 و گرید 8.8 به کار گرفته می‌‌شود.
• کاربرد پیچ و مهره در آب و فاضلاب:
پیچ و مهره در صنعت آب و فاضلاب نسبت به صنعت نفت و گاز پتروشیمی دارای تفاوت‌هایی می‌‌باشند. البته ظاهراً پیچ و مهره‌های مصرفی در صنعت آب و فاضلاب با صنعت نفت و گاز و پتروشیمی شباهت‌هایی دارند با این تفاوت که در این صنف پیچ و مهره از گرید و سختی پایین‌تری استفاده می‌‌شود و چیزی که مورد اهمیت می‌‌باشد نوع پوشش آن است. چون پیچ و مهره‌ها در معرض رطوبت می‌‌باشد.
از دیگر کاربردهای پیچ و مهره می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• اتصالات خط لوله نفت و گاز
• اتصالات و لوله‌کشي‌­هاي صنعتي
• اتصالات کليه گازها و سيال­‌هاي تحت فشار
• اتصالات در صنايع خودروسازي
• قالب‌ها
• ماشين‌آلات صنعتي
• ماشين‌آلات سنگين

بازار محصول 

پیچ و مهره تقریبا در تمامی صنایع از جمله، ساختمان، خودروسازی، نفت و گاز و پتروشیمی، قالب‌ها، لوله کشی‌های صنعتی، ماشین‌آلات صنعتی، اتصالات خط لوله نفت و گاز، سدسازی و مترو و راه آهن کاربرد دارد.
واحدهای تولید این کالا در کشور باید انعطاف لازم جهت تولید انواع پیچ و مهره مورد استفاده در صنایع مختلف با کیفیت بالا را داشته باشند تا با توجه به حضور صاحبان بزرگ این صنعت در کشور بتوانند امکان حیات و جذب بازار را داشته باشند.

روش تولید 

پیچ و مهره‌ها در فرآیندهای چند مرحله‌ای با استفاده از فشار فورج و اکستروژن یا ترکیبی از این روش‌ها تشکیل می‌شوند. این روش معمولاً برای تولید در مقادیر زیاد استفاده می‌شود، زیرا از جنبه اقتصادی منطقی‌ترین روش است. انتخاب دستگاه سازنده مناسب به اندازه پیچ و مهره‌ها و به میزان شکل‌گیری بستگی دارد. هرچه درجه شکل گیری بیشتر باشد، مراحل تشکیل بیشتری لازم است. روش سرد برای تولید پیچ و مهره لبه تیز یا پروفایل‌های نازک مناسب نیست و منجر به افزایش ساییدگی ابزار می‌شود. مواد ورودی نقش تعیین کننده در کیفیت نهایی محصول را ایفا می‌کنند.

سرمایه گذاری طرح​ 

​شرح	​هزینه مورد نیاز (میلیون ریال)	​معادل دلاری
​سرمایه ثابت	307,146	1,096,95​
​سرمایه در گردش	21,827	77,954​
​کل سرمایه گذاری	328,973	1,174,904​

زمین مورد نیاز برای تولید 1620 تن پیچ و مهره در سال، 3,000 مترمربع می‌باشد.
* لازم به ذکر است هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.

هزینه های تولید طرح

هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 344,803 ميليون ريال می‌باشد. ​

شاخص های اقتصادی طرح​ 

​شاخص‌های اقتصادی طرح تولید پیچ و مهره توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.

​شرح	​مقدار	​واحد
​​ارزش فعلی خالص (NPV)	194,415.63​	​میلیون ریال
​نرخ بازده داخلی (IRR)	32.52​	​درصد
​​دوره بازگشت سرمایه (PBP)	3	​سال
​​تسهیلات پیشنهادی	184,000 ​	​میلیون ریال