مقدمه
نانو زئولیت یک آلومینوسیلیکات کریستاله طبیعی و جزء کانی‌های غالب در سنگ‌های رسوبی است که شاخص ارزشمندی در سنگ‌های مادری رسوبی و رسوبات محیط محسوب می‌شود. حدود 40 نوع زئولیت طبیعی توسط محققان بررسی شده است که از مشهورترین آنها می‌توان به clinoptilolite، chabazite، erionite، heulandite، mordenite stilbite و phillipsite اشاره کرد.
نانوزئولیت‌ها ساختاری سه بعدی دارای خلل و منافذ داخلی هستند که این منافذ به وسیله کاتیون‌ها و مولکول‌های آب اشغال شده است و برای تعادل بار الکتریکی واحدهای تتراهدرال آلومینیم و سیلیسیم موردنیاز می‌باشد. افزایش سطح داخلی منافذ باعث تاثیر بسیار آن در واکنش‌های تبادل کاتیونی است. عدم تعادل بار، به علت حضور آلومینیوم در ساختار نانو زئولیت است که تعیین‌کننده خصوصیات تبادل یون بوده و به نظر می‌رسد باعث تحریک پتانسیل اسیدی سایت‌ها می‌شود. نسبت Si/Al رابطه عکس با محتوای کاتیون دارد، در حالی‌که نسبت مستقیمی با پایداری دمایی دارد. ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی نانو زئولیت‌ها، به همراه فراوانی آنها در نهشته‌های رسوبی و سنگ‌ها با مواد مادری آتشفشانی، باعث کاربردهای مفید زیادی در زمینه کشاورزی شده است. به دلیل تخلخل و ظرفیت کاتیونی بالا و خصوصیات تبادل یون، نانوزئولیت به عنوان ماده‌ای با اهمیت در مهندسی کشاورزی و محیط زیست، افزایش بازده محصول و بهبود کارایی عناصر غذایی، حامل کودهای کندرها، حشره‌کش‌ها، قارچ‌کش‌ها و علف‌کش‌ها و به دام انداختن فلزات سنگین می‌باشد.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید نانوذرات زئولیت ارائه شده است.
معرفی محصول
محصول مورد نظر در طرح حاضر طرح تولید نانو ذرات زئولیتی جهت ضدعفونی کردن دامداري‌ها و مرغداری‌ها می‌باشد. این محصولات همانطوریکه از عنوان آن مشخص است براي ضدعفونی دامداري‌ها و مرغداري‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شیوع بیماري‌ها، زیان‌هاي مالی فراوانی را به صنعت دام و طیور وارد می‌کند. در جهت به حداقل رساندن این زیان‌ها، می‌توان از روش‌هاي پیشگیرانه چون کنترل عوامل بیماریزا و ناقلین آنها استفاده نمود. اینگونه اقدامات که در جهت کنترل بیماري‌ها و پیشگیري از آنها به کار می‌روند، تحت عنوان امنیت زیستی طبقه‌بندي می‌شوند. امنیت زیستی مجموعه‌اي از اقداماتی است که شیوع ارگانیسم‌هاي بیماریزا را محدود می‌کند. با استفاده از عملیات ضدعفونی و همچنین اجراي مناسب اقدامات بهداشتی امنیت زیستی می‌توان عوامل بیماریزا را ریشه‌کن نموده و یا به حداقل میزان ممکن رسانید. اقدامات پیشگیرانه‌اي چون واکسیناسیون و مراقبت‌هاي سرولوژیک می‌توانند به سلامت دام‌ها کمک کنند.
امنیت زیستی از لحاظ لغوي از دو جزء(Bio) به معنای زیست و (Security) به معنی امنیت تشکیل شده است و به طور کلی به معنی با امنیت زندگی کردن است. امنیت زیستی شامل روش‌هاي بهینه، با صرفه و کارآمد کنترل، پیشگیري و ریشه‌کنی انواع بیماري‌هاي دامی می‌باشد. روش‌هاي مختلف پیشگیري شامل به سازي، بهداشت، مدیریت علمی و صحیح، واکسیناسیون، تغذیه و مسایل مربوط به آن، کنترل مداوم بیماري‌هاي متداول، قرنطینه و آموزش می‌باشد. یک برنامه کامل امنیت زیستی شرایطی را فراهم می‌کند که عامل بیماري به محیط مزرعه وارد نشده و یا در صورت حضور شدیدا تحت کنترل و به یک سطح نسبتا و یا کاملا بی خطر مبدل گردد.
طرح حاضر تولید مواد موردنیاز جهت ضدعفونی کردن دام می‌باشد که این عمل براي جلوگیري از بیماري و گسترش آن صورت می‌گیرد. شعار مهم در صنعت دامداري و مرغداري «پیشگیري بهتر از درمان است» می‌باشد. لذا ایجاد برنامه‌هاي ضدعفونی از مهمترین برنامه‌ها می‌باشد.
بر اساس ظرفیت تولید سالانه محصول با 1 نوبت کار 8 ساعته در روز و 300 روز کاری در حدود 2000 تن انتخاب شده است.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
به دلیل نو ظهور بودن محصول مورد بررسی طرح، هنوز کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی برای این محصول درنظر گرفته نشده است. اما کد آیسیک محصولات مرتبط با طرح به شرح زیر است:
واحدهای تولیدکننده محصول
با مراجعه به سایت وزارت صنعت، معدن و تجارت نتیجه گیري شده است که براي محصول مورد بررسی هیچ واحد فعال تولیدکننده ای در کشور وجود ندارد.
کاربردهای محصول
محصول مورد نظر نانو ذرات زئولیتی می‌باشد که براي ضدعفونی کردن دامداري‌ها و مرغدرای‌ها بکار می‌رود.
بازار محصول
بررسی‌هاي انجام گرفته در مورد تولید نانو ذرات زئولیتی جهت ضدعفونی کردن دامداري‌ها نشان می‌دهد که این محصولات از سابقه تولید و مصرف در کشور برخوردار نمی‌باشد. ولی با عنایت بر مزیت فنی بارز آنها می‌توان گفت که در صورت تولید و عرضه این محصولات به بازار استقبال خوبی از آنها از سوي صنایع به عمل خواهد آمد.
بررسی و پیش‌بینی عرضه و تقاضاي محصولات طرح نشان می‌دهد که در آینده بازار از وضعیت کمبود برخوردار خواهد بود. این میزان کمبود طی سال‌هاي آتی با به بهره‌برداري رسیدن طرح‌هاي در دست ایجاد کاهش پیدا خواهد نمود ولی مقدار آن همچنان در سطح قابل توجه قرار خواهد داشت.
همچنین تجربه نشان داده است که در مورد محصولات جدید در صورت موفقیت آنها در بازار، علاقه‌مندي براي توسعه تولید آن بوجود می‌آید.
لذا این طرح‌هاي جدید براي تولید محصولات مشابه طرح حاضر از نظر بازار توجیه‌پذیر ارزیابی می‌گردد و انتظار می‌رود که با توسعه تولید داخل این محصولات، افزایش سلامت و بهره‌وري تولید در دامداري‌ها و مرغداري‌هاي کشور بوجود آید.
1)با افزایش تولیدات و با استفاده از دانش فنی مناسب می‌توان علاوه بر نیاز داخل، امکان صادرات این محصولات را به کشورهای مجاور فراهم نمود.
2)به طور کلی تاسیس شرکت جدید باعث اشتغالزایی و حمایت از تولید داخل، مقابله با تحریم‌ها و... می‌شود.
روش تولید محصول
روش تولید نانو ذرات زئولیت به شرح زیر است.
1. تبدیل آهک به پودر آهک به وسیله دستگاه سنگ شکن
2. آماده سازی مواد سوسپانسیون ساز
3. تبدیل سنگ زئولیت به پودر
4. پالایش پودر زئولیت توسط انحلال شیمیایی
5. تولید ذرات نانو از پودر زولیت توسط راکتورهای نانو
6. میکس پودر آهک، مواد سوسپانسیون ساز و نانو ذرات زئولیت
7. بسته‌بندی
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 528,700 | 1,888,214 |
| سرمایه در گردش | 4,102 | 14,650 |
| کل سرمایه گذرای | 532,802 | 1,902,864 |
زمین موردنیاز برای تولید 2000 تن نانوذرات زئولیت در سال، 4000 مترمربع می‌باشد.
*هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه های تولید محصول
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 126,145 میلیون ریال می‌باشد.
شاخص های اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح تولید نانو ذرات زئولیت توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 1,187,392 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 62.32 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 2 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 317,000 | میلیون ریال |