مقدمه
الیاف طبیعی از زمان ما قبل تاریخ در اطراف انسان‌ها بوده‌اند. در سال ۱۸۸۰ یک فرانسوی به نام چاردونت موفق شد با تقلید از کرم ابریشم، ابریشم مصنوعی را از مغز ساقه‌ی درخت توت تولید کند. این الیاف ریون (rayon) نامیده شدند. البته ریون ابریشم واقعی نبود اما حالت ابریشم طبیعی را داشت. این مسئله باعث شد دوره‌ی تولید الیاف سلولزی طبیعی مانند ریون و استات (acetate) شروع شود. بعد از آن در اواسط دهه‌ی ۱۹۲۰ الیاف مصنوعی ظهور کردند. کشف فرآیند پلیمریزاسیون تراکمی توسط کاروترز منجر به تولید پلیمرهای متنوعی از جمله پلی آمیدها (polyamids)، پلی‌استرها (polyesters) وپلی‌یوریتان‌ها (polyurethanes) شد. بنظر می‌رسد که عصر مدرن الیاف تولید شده بوسیله‌ی بشر از کشف نایلون (nylon) در دهه‌ی ۱۹۳۰ شروع شد. کارخانه‌ی دوپون تولید فیبر نایلون را در سال ۱۹۳۹ شروع کرد که این مسئله را می‌توان به عنوان دوره‌ی آغازین تولید الیاف مصنوعی در نظر گرفت. پس از جنگ جهانی دوم تعدادی دیگری از الیاف مصنوعی مانند اکریلیک، پلی‌استر و... کشف شد و پیشرفت‌ها در جهت توسعه‌ی الیاف مصنوعی از سر گرفته شد. در حال حاضر الیاف مصنوعی در جهان نسبت به الیاف طبیعی سال به سال در حال رشد می‌باشد. نمودار زیر این موضوع را به طور واضح نشان می‌دهد.معرفی محصول
الیاف پلی‌استر دسته‌ای از الیاف مصنوعی می‌باشند که از PET تولید می‌شوند. با توجه به ساختار مولکولی و نحوه قرارگیری و تعداد پلیمرهای مورد استفاده در تولید می‌توان آنها را به دسته‌های مختلف تقسیم بندی کرد.
الیاف پلی‌استر تک جزئی دسته‌ای از الیاف مصنوعی هستند که از یک نوع پلیمر تشکیل شده‌اند. در این پروژه الیاف پلی‌استر تک جزئی از پت تهیه می‌شوند.
این الیاف به دلیل سختی و دوام بالا، اغلب به عنوان تن‌پوش و لباس، انواع منسوجات و کالاهای خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. پلی‌استر، لیفی مستحکم است که در برابر حرکت‌های سنگین و مستمر، مقاومت می‌کند. خاصیت آب‌گریز آن باعث می‌شود تا به عنوان ماده‌ای ایده‌آل در محیط‌های خیس یا نم‌دار مورد استفاده قرار گیرد. همچنین این محصول به دلیل باریک بودن لیف‌های آن (دنیر پایین) در سیستم‌های تولید نخ و نساجی با الیاف مصنوعی پنبه مخلوط می‌شود و به این دلیل سیستم پنبه‌ای نام‌گذاری شده‌اند. در مراحل تولید به دلیل عبور از روغن‌ها‌ی خاص آنتی باکتریال و طی مراحل مختلف دارای خاصیت آنتی باکتریال می‌شود که جهت تولید البسه قابلیت مهمی محسوب می‌شود. چگالی پلی‌استر 1.38 و بیشتر از نایلون می‌باشد. زیر دست پلی‌استر بهتر از نایلون می‌باشد و ثبات نوری و استحکام آن از نایلون بیشتر می‌باشد. سایر خصوصیات پلی‌استر تقریبا مشابه نایلون می‌باشد. جذب رطوبت پلی‌استر بسیار کم و در شرایط حداکثر 0.5% می‌باشد. استحکام در حد پارگی پلی‌استر فیلامنت معمولی 5.5-4.5 گرم بر دنیر و برای پلی‌استر محکم 7-6 گرم بر دنیر می‌باشد. ازدیاد طول تا حد پارگی پلی استر فیلامنت معمولی 25-15 درصد و برای پلی‌استر فیلامنتی محکم بین 12.5-7.5 درصد می‌باشد. پلی‌استر معمولا دارای سطح مقطع دایره‌ای شکل است. در مقابل اسید‌های ضعیف درجه حرارت بالا و در مقابل اسید قوی و سرد مقاوم می‌باشد. همچنین در مقابل قلیایی ضعف مقاوم می‌باشد. پلی‌استر در درجه حرارت حدود 250 درجه سانتی‌گراد ذوب می‌گردد. تولید جهانی الیاف پلی‌استر با توجه به شکل زیر برآورد می‌گردد که بیشترین حجم تولید الیاف مصنوعی تا سال 2020 به خود اختصاص دهد. که علت این امر خواص فیزیکی و شیمیایی الیاف پلی‌استر همچون استحکام بالا، ثبات ابعادی مناسب، مقاومت سایشی، مقاومت در برابر نور خورشید و مواد مورد استفاده در خشک شویی از جمله سفید کننده‌ها هستند که به منسوج تهیه شده از این الیاف دوام بیشتری می‌بخشد. ولی راحتی حرارتی و رطوبتی منسوج تهیه شده به دلیل میزان جذب رطوبت پایین الیاف پلی‌استر (حدود 0.4 درصد) مطلوب نمی‌باشد.
هدف از اجرای این طرح احداث يک واحد تولیدی الیاف پلی‌استر با قابلیت جذب بالای آب و رنگ با استفاده از پلیمرهای دندریمری با طرفیت 3000 تن در سال می‌باشد.
معرفی کد آیسیک و تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک محصولات مرتبط با طرح به شرح زیر است:
| شرح | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی |
| تاپس پلی استر | 17111222 | ۱۷۱۱۶۱۲۳۱۵ |
| الیاف استیپل پلی استر | 24301110 | ۲۴۳۰۴۱۲۳۱۳ |
| الیاف استیپل پلی استر با فرآیند مداوم (از مرحله پلیمریزاسیون) | _ | ۲۴۳۰۵۱۲۳۵۳ |
| الیاف استیپل پلی استر با فرآیند بچ (از چیپس یا گرانول) | _ | ۲۴۳۰۵۱۲۳۵۴ |
| الیاف استیپل پلی استر توخالی | _ | ۲۴۳۰۵۱۲۳۶۴ |
الیاف پلی‌استر تحت زیر فصل‌های تعرفه 5503 مقررات گمرکی ایران با عنوان الياف سنتتيك غير يكسره، حلاجي نشده، شانه نزده يا به نحو ديگري براي نخ ريسي عمل آورده نشده باشند، تحت زیر تعرفه 55032000 وارد و صادر می‌شوند.
شرایط ورود آن داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزارت صنایع پرداخت 10% حقوق ورودی در سال 1399 (4% حقوق گمرکی و سود بازرگانی6%) می‌باشد.
واحدهای تولیدکننده محصول
این محصول تا انتهای سال 1398 دارای 60 واحد فعال بوده است. استان مرکزی دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول است. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول
همچنین با کلیک بر روی کد تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با این کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 55032000
کاربردهای محصول
هدف اصلی از سیستم ذوب ریسی و تولید الیاف مصنوعی، جایگزینی و یا بهبود خواص الیاف طبیعی می‌باشد. به دلیل قیمت بالای الیاف پنبه و مشکلات کشت آن و از طرفی تولید آسان و ارزان‌تر الیاف پلی‌استر، تولید این الیاف رشد چشم‌گیری داشته و به همین دلیل در سیستم الیاف استیپل، الیاف را مشابه به الیاف پنبه یا پشم به صورت منقطع و با طول محدود تولید می‌كنند تا بتوان آنها را جایگزین الیاف مذکور نمود صنعت فرش یكی از مهمترین بخش‌های نساجی کشور می‌باشد. در گذشته از الیاف اکریلیک برای تهیه نخ فرش استفاده می‌شد اما با توجه به قیمت تمام شده بالای آن و مشكلات زیست محیطی تولید آن، الیاف پلی‌استر به عنوان یک رقیب جدی و رو به رشد به سرعت جایگزین الیاف اکریلیک شده و هم اکنون فرش‌های 100% پلی‌استری و مخلوط اکریلیک - پلی‌استر تولید می‌شود. یكی از پر مصرف‌ترین کفپوش‌ها، موکت تافتینگ است. با توجه به دمای انتقال شیشه‌ای پایین پلی پروپیلن در صورت تماس یک شی داغ جای آن روی موکت می‌ماند، هم چنین به دلیل مقاومت نوری پایین پلی پروپیلن و مقاوم نوری بالای الیاف پلی‌استر، این لیف جایگاه بسیار خوبی در صنعت موکت و کفپوش پیدا کرده است. یكی دیگر از مصارف الیاف پلی‌استر سالید در صنایع خواب و پر کردنی مانند بالش، لحاف و تشک می‌باشد. با توجه به برگشت‌پذیری خوب الیاف پلی‌استر و قیمت مناسب آن، الیاف پلی‌استر به عنوان ماده اولیه‌ی منسوجات نبافته به کار می‌رود. منسوجات نبافته در صنایعی همچون عایق‌های رطوبتی و صوتی, راه و ساختمان و سد سازی، مصارف کشاورزی، ژئوتكستایل، صنایع خودروسازی، کیف و کفش، فیلتراسیون و صافی کاربرد دارد. خاصیت برگپذیری‌الیاف، مهمترین عامل در انتخاب الیاف برای صنایع پرکردنی مانند مبلمان، عروسک‌سازی و صنایع خواب مثل لحاف و تشک می‌باشد. الیاف هالو دارای سطح مقطع دایروی و توخالی می‌باشد و کریمپ آن بصورت فنری می‌باشد، به همین دلیل خاصیت برگشت پذیری و فنری بسیار بالایی در مقایسه به الیاف سالید دارد و در صنایع پرکردنی این نوع الیاف بسیار مورد توجه است. همچنین از لیف در صنایع فیلترسازی و لباس‌هایی با خاصیت حرارتی استفاده می‌شود. برای به دست آوردن بیشترین خاصیت فنری می‌توان الیاف هالو را به شكل توپی (FIBER BALL) درآورد در این صورت خاصیت فنری الیاف دوچندان می‌شود.
بازار محصول
الیاف پلی‌استر با جذب آب و رنگ بالا با استفاده از پلیمرهای دندریمری در مقیاس صنعتی در دنیا تولید نمی‌شود و از این رو شرکت‌های داخلی عمده تولید کننده و مصرف کننده محصول وجود ندارد و همان تولید کنندگان و مصرف کنندگان الیاف پلی‌استر می‌توانند از محصول جدید نیز استفاده کنند. با توجه به افزایش روز افزون تولید پلی‌استر و تولید محصولات جدید و متنوع با این الیاف، بهبود خواص الیاف با مواد جدید و ایجاد تغییرات فیزیکی و شیمیایی مناسب در این الیاف می‌تواند بازار خوبی برای محصولات جدید فراهم آورد و علاوه بر برطرف کردن نیاز‌های کشور صادرات خوبی نیز داشته باشد.
روش تولید
روش های توليد الياف پلی‌استر
الف) توليد پيوسته تك مرحله (روش مستقيم)
مراحل تركيبی مونومرها و انجام پليمريزاسيون و در نهايت تبديل آنها به رشته‌های الياف توسط رشته ساز، بطور مداوم و در يك مرحله توليد انجام می‌گيرد.
ب) توليد دو مرحله‌ای
در اين روش بعد از انجام پليمريزاسيون، پليمر توليدی تبديل به ذرات چيپس شده، سپس چيپس توليدی به مرحله بعد كه ريسندگی الياف است فرستاده می‌شود.
قابل ذکر است كه در تكنولوژی توليد كارخانه، از مرحله دوم اين روش يعنی تبديل چيپس پلی‌استر به الياف يكسره و در نهايت نخ استفاده شده است.
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 662,105 | 2,364,661 |
| سرمایه در گردش | 54,084 | 193,157 |
| کل سرمایه گذاری | 716,189 | 2,557,818 |
زمین مورد نیاز برای تولید 3000 تن در سال الیاف پلی استر، 6000 مترمربع می‌باشد.
*هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 839,484 میلیون ریال می‌باشد.
شاخص های اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح تولید الیاف پلی استر توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 609,517 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 37.94 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 397,000 | میلیون ریال |