مقدمه
نشاسته بعنوان يكي از مهمترين منابع تأمين انرژي انساني است. بخش اعظمي از كالري مورد نياز مردم جهان (حدود 70-80 درصد) خصوصاً در كشورهاي در حال توسعه از مصرف غذاهاي حاوي نشاسته مانند نان، برنج و ساير غذاهاي نشاسته اي تأمين ميشود. علاوه بر ارزش تغذيه اي، نشاسته كاربردهاي بسياري در صنايع غذايي دارد و به عنوان يك تركيب با خواص كاربردي متعدد جهت بهبود كيفيت محصولات مختلف استفاده ميشود. در حال حاضر میزان تولید سیب زمینی در کشور سالیانه 5 میلیون تن است. ضایعات سیب زمینی تولیدی در کشور بسیار بالا میباشد که بیشتر آن مربوط به شرایط نامناسب نگهداری، عدم وجود انبار فنی، درجه و بسته بندی نامناسب است. با توجه به بالا بودن ضایعات سیبزمینی در مراحل پس از برداشت در اثر عدم وجود انبارهای مناسب و نگهداری و نیز عدم انجام عملیات درجه و بسته بندی احداث اینگونه واحدها امری ضروری است و با فرآوری سیب زمینی از هدر رفت مقدار زیادی از آن در سطح کشور جلوگیری کرد.
معرفی محصول
نشاسته ماده خشک سیبزمینی است. گرانول نشاسته حاوی مقادیری آب، پروتئین، لیپید، فسفر، کلسیم، پتاسیم و سدیم است. خواص نشاسته سیبزمینی در هنگام نگهداری تغییر می‌کند. چنانچه نشاسته خشک تحت تأثیر دمای زیاد تجزیه شود، این فرآیند را دکسترینه شدن گویند. دکسترین‌های حاصله در صنعت به کار می‌روند و برحسب خواص آن ها هر یک کاربردی متفاوت دارند.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک محصول 1532512306(15321141) از گروه ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی (15) و از زیر گروه ساخت نشاسته و محصولات نشاسته ای(1532) می باشد.
نشاسته سیبزمینی تحت زیر فصل‌های تعرفه 1108 مقررات گمرکی ایران با عنوان نشاسته و فکول، اینولین تحت زیر تعرفه 11081300 با عنوان فکول سیبزمینی وارد و صادر می‌شوند. شرایط ورود آن داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزارت صنایع پرداخت 55% حقوق ورودی در سال 1397 (4% حقوق گمرکی و سود بازرگانی51%) میباشد.واحدهای تولید کننده محصول
این محصولات تا انتهای سال ۱۳۹۷ دارای 2 واحد فعال بوده است. استان همدان تنها استان تولیدکننده این محصول است. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی کد آیسیک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول با کد آیسیک 1532512306 ، 15321141
همچنین با کلیک بر روی هر یک از کد تعرفه های زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 11081300
کاربردهای محصول
نشاسته مي تواند باعث افزايش ويسكوزيته، تشكيل ژل و فيلم، افزايش جذب و نگهداري آب و ايجاد بافت در مواد غذایی شود. در صنايع غذايي از نشاسته بعنوان عامل پيكردهنده "قوام دهنده، ابری کننده" در آب نباتها، آدامس‌ها و پركننده‌ها استفاده ميشود. موارد كاربرد آن در صنايع نانوايي، شيريني سازي، صنايع گوشت، انواع سس‌ها، دسرها و سوپ‌ها ميباشد. نشاسته در تركيب پودرهاي نانوايي و مواد بهبود دهنده پخت جهت كاهش بياتي نان، در فرمولاسيون بيسكويت، كيك و كراكر براي بهبود بافت، تردي فرآورده و كنترل ph، در صنايع پخت پيش از قالب گيری و براي جلوگيري از چسبيدن خمير به قالب نيز به كار ميرود. همچنين براي ايجاد قوام و پايداري در تهيه انواع دسرها، سس‌ها و ماست ميوه اي از نشاسته استفاده ميشود. از نشاسته در صنايع كنسروسازي در تهيه سوپ‌ها و خوراكهاي آماده صنايع گوشت در فرمولاسيون سوسيس و كالباس به عنوان ماده پركننده و نگهدارنده آب صنايع توليد غذاهاي منجمد (مانند بستني به عنوان جايگزين چربي) آدامس، قهوه، شيركندانسه به عنوان ماده پركننده نيز استفاده میشود. در توليد دكستروز، دكسترين، گلوكز مايع و ساير انواع شربت‌هاي گلوكز از نشاسته استفاده ميشود. بدين صورت كه از هيدروليز نشاسته تحت شرايط معين، دكسترين و گلوكز مايع تهيه مي‌گردد كه هر كدام به نوبه خود كاربردهايي دارند. خواص كاربردي نشاسته و مشتقات آن محدود به صنايع غذايي نمی‌شود و در صنايع ديگر نظير صنايع شيميايي، داروسازي و توليد لوازم بهداشتي، حفاري چاه نفت، توليد پارچه، كاغذ، چسب و رنگ سازي نيز كاربردهاي ارزشمندي دارد. نشاسته طبيعي سيب زميني جسمي چسبنده و كش دار است. از نشاسته با آب گرم چسبي ميسازند كه داراي قدرت چسبندگي بالا است و در صحافي كتاب و در كاغذ ديواري، آهار زدن به لباس و تكميل پارچه به كار برده ميشود. نشاسته را براي غلظت دادن مركب چاپ هم به كار مي‌برند. در كندن چاه‌هاي بسيارعميق براي آماده كردن آبي كه روي مته چاه كني ميريزند؛ از نشاسته بهرهگيري مي‌كنند. از نشاسته سيب زميني بيشتر در صنايع كاغذ سازي (60%) و سپس نساجي (30%) استفاده ميشود و فقط 10% آن در صنايع غذايي كاربرد دارد. همچنين ضايعات مجموعه فرآيند نشاسته سيب زميني كه عمدتاً حاوي مواد فيبري و سلولزي پوست سیبزمینی میباشد. پس از پرس کردن و کاهش درصد رطوبت آن برای خوراک دام می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
بازار محصول
طبق بررسی‌های به عمل آمده، محصول در سال‌های آینده کمبود عرضه دارد
روش تولید محصول
1- انتقال و شستشو در مواد خام، می‌توانید از شستشو مرحله ای برای حجم کم تولید استفاده کنید، اما برای حجم تولید بالاتر قسمت شستشو باید برای از بین بردن شن، سنگ، مواد آهندار و سایر ناپاکی ها استفاده شود.
2- له سازی: له کردن و خرد کردن سیبزمینی خام در این مرحله انجام میشود. خرده ها بعد پودر سازی مناسب هستند و کیفیت خوبی دارند. تجهیزات با استانداردهای مختلف می‌تواند بر طبق بازده های متفاوت انتخاب شود.
3- ماسه زدایی: شن می‌تواند از نشاسته به یکباره با استفاده از Sand Remover زدوده شود که باعث میشود کیفیت افزایش یابد. این وسیله دارای مزیت عملیات آسان و نتیجه کامل است. بنابراین شن های نشاسته می‌توانند تا زیر 0.3 % کاهش یابند.
4- جداسازی شیره و تفاله: جدا سازي شيره و تفاله يك فرآيند مهم در تولید نشاسته است. روش استخراج نشاسته توسط فرآیند جداسازی شیره و تفاله و فرآیند پودر سازی تعیین میشود.
5- جداسازی پروتئین : پروتئین باید در حین نشاسته گیری از سیبزمینی جداشود. این فرآیند جداسازی، فرآیند تصفیه سازی نامیده میشود. تجهیزات انتخاب شده تجهیزات تصفیه سازی نامیده می‌شوند.
6- رطوبت زدایی: ک واحد برای رطوبت زدایی وجود دارد.
7- خشک سازی: این خشککن ها دارای خصوصیت نصب آسان، متمرکزسازی عرضه گرما و میزان بالای گرما است.
8- واحد کنترل و موازنه
سرمایه گذاری طرح
سرمايه‌گذاري هر طرح از مجموع سرمايه‌گذاري ثابت و درگردش حاصل ميشود. هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت طرح شامل بخش‌های مختلف از قبیل زمین، محوطه، ساختمان، تاسیسات، ماشین‌آلات و ... میباشد.
شرح هزينه‌های سرمايه‌گذاری ثابت طرح در ادامه آورده شده است.
| شرح | هزینه مورد نیاز (میلیون ریال) |
| سرمایه ثابت | 106090 |
| سرمایه در گردش | 12095 |
| کل سرمایه گذاری | 118187 |
زمین مورد نیاز برای تولید 4000 تن در سال نشاسته سیب زمینی 3000 متر مربع می باشد.
هزینه های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد میباشد و معادل192776 ميليون ريال میباشد.شاخص های اقتصادی طرح
شاخص های اقتصادی طرح تولید نشاسته سیب زمینی توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) |
120801 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی(IRR) | 41.3 | درصد |
| درصددوره بازگشت سرمایه (PBP) | 2.14 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 64000 | میلیون ریال |