مقدمه 

ماست (yogourt,yoghourt,yogurt,yoghuty) محصول لبنی تولیدی به وسیله تخمیر باکتری شیر است. از هر نوع شیری برای تهیه ماست می‌‌توان استفاده نمود، اما ماست‌های امروزی را اغلب از شیر گاو تهیه می‌‌کنند. ماست از تخمیر قند شیر به نام لاکتوز حاصل می‌‌شود. باکتری ویژه تهیه ماست، لاکتوز را به اسید لاکتیک تبدیل می‌‌کند و به علاوه به ماست بافت ژل مانندی می‌‌دهد. به دلیل وجود اسید لاکتیک، ماست مزه تند و ترشی پیدا می‌‌کند.

مطلب حاضر خلاصه مطالعات امکان سنجی (طرح توجیهی) تولید ماست طعم دار می باشد.

معرفی محصول 

محصول تولیدی این واحد صنعتی انواع ماست طعم­دار است. ماست طعم‌دار ماستی است که پس از این که عملیات تخمیرش به پایان رسید، به آن طعم‌دهنده اضافه می‌کنند. طعم‌دهنده‌ها یا فقط اسانس است یا موادی است که علاوه برطعم، رنگ و بو هم به محصول می‌دهد. مانند ماست‌های میوه‌ای که در آن میوه را یا به صورت تکه‌های میوه یا به صورت مارمالاد و پوره همگن شده میوه به آن می‌افزایند. هم اکنون یکی از معروف‌ترین ماست‌هایی که در بین این گروه داریم، ماست میوه‌ای است. طعم‌دهنده‌ها زیاد است. برای نمونه مغزهایی مثل مغز گردو، بادام‌زمینی و... را می‌توان به ماست اضافه کرد یا سبزی‌هایی را به صورت ذرات نرم و یکدست درمی‌آورند و از یک نوع یا مخلوط چند نوع از آن ها در ماست استفاده می‌کنند. در ایران نیز ماست همراه با سبزی­ ها تولید می‌شود و کارخانه‌های متفاوتی آن را تولید می‌کنند. این نوع ماست از نظر بافت، طعم و ظاهر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

هدف از تولید ماست‌های طعم‌دار فقط برانگیختن حس افراد با توجه به تنوع محصول و افزایش جذابیت و مصرف سرانه آن است. در همه جای دنیا از این ماست‌ها به عنوان دسر استفاده می‌شود. به همین دلیل این دسرها، ارزان‌قیمت تمام می‌شود و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است. از نظر صنعتی هم ارزش افزوده دارد. یعنی چون قیمت‌ ماست‌های طعم‌دار نسبت به ماست‌های معمولی بالاتر است، برای کارخانه هم سود دارد.

معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول 

کد آیسیک محصولات طرح به شرح زیر می باشد.

ماست طعم­دار تحت زیرتعرفه 0403، مقررات گمرکی ایران با عنوان دوغ (buttermilk)، شیر و خامه بسته شده،ماست، کفیر(kaphir) و سایر شیرها و خامه ­های تخمیر شده و ترش شده ( اسیدی شده acidified)، غلیظ شده یا به آن قند یا سایر مواد شیرین­ کننده افزوده شده یا خوشبو شده یا به آن میوه یا کاکائو افزوده شده باشد، با زیرتعرفه ­های 04031090 صادر و وارد می­ شود.

شرایط ورود آن­ها داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزارت صنایع معادن پرداخت 32 درصد حقوق ورودی در سال 1397 (حقوق گمرکی 4% و سود بازرگانی 28%) می­باشد.

واحدهای تولید کننده محصول 

​​این محصولات تا انتهای سال 1396 دارای 36 واحد فعال بوده است. استان های البرز، فارس و خراسان رضوی دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.

* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول

همچنین با کلیک بر روی کد تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.

* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 04031090.

کاربردهای محصول 

​از کاربردهای ماست طعم­دار می­ توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تامین بخشی از انرژی بدن

• تقویت سیستم ایمنی

• جایگزینی مناسب برای بیماران با بیماری عدم تحمل لاکتوز

• پیشگیری از اسهال و کمک به درمان اسهال کودکان

• کمک به سلامت لثه­ ها

• افزایش سلامتی و طول عمر انسان

• حاوی فیبرهای رژیمی و پتاسیم (در مورد ماست میوه­ای)

• ایجاد تنوع غذایی و بهبود ذائقه مردم و بالا بردن مصرف لبنیات

• منبع غنی از کلسیم، ید

• منبع خوبی از ویتامین ­های گروه B به خصوص B2 و B12 و در مورد ماست میوه­ای تامین بخشی از ویتامین­ های A و C

• تامین بخشی از پروتئین موردنیاز بدن

• هضم آسان­تر ماست از شیر

• جذب بهتر مواد غذایی با ایجاد شرایط مناسب بیولوژیکی

• باعث کاهش وزن
• باعث کاهش کلسترول خون می­ شود.

• منبع بسیار خوب برای جذب پروتئین

•  کاهش عفونت ­های قارچی دستگاه تناسلی زنان

• کاهش تومور روده (به واسطه کلسیم موجود در ماست)

بازار محصول 

لبنیات منابع پروتئینی با ارزش حیاتی بالایی هستند که از نظر کلسیم تا حد قابل توجهی غنی می­باشد و به همین دلیل مصرف آن همیشه توصیه می ­شود.

مقدار مصرف شير در كشورها معياري براي سنجش سلامتي جامعه است چرا كه اين ماده غذايي مانع بروز بيماري ­هاي گوناگون و افزايش سلامت جامعه مي ­گردد. در كشور ما هر فرد 90 كيلوگرم در سال شير مصرف مي­ كند در حاليكه شاخص مصرف سرانه در كشورهاي پيشرفته 300 كيلوگرم در سال است.

برخي از كارشناسان عقيده دارند براي اينكه سرانه مصرف شير و فرآورده ­هاي آن در كشور بالا رود باید اینمحصول به شكل ­هاي مختلف توليد و عرضه بشود و فرهنگ ­سازي لازم در اين زمينه صورت بگيرد. ارزان بودن لبنيات نيز مي ­تواند عامل مهمي در ايجاد تنوع باشد.

طبق آمار سازمان بهداشت جهانی مصرف 150 کیلوگرم لبنیات در سال مطلوب است و 200 کیلوگرم در سال ایده آل است درحالیکه کشور ما با این آمار فاصله زیادی دارد. در كشورهاي پيشرفته، انواع شيرها با طعم ­هاي مختلف و ماست­ها و پنيرهاي متنوع توليد مي­ كنند. درحاليكه تنوع محصولات لبني ما بسيار كم است.

تنوع محصولات لبني در كشور صورت نمي­گيرد مگر اينكه ذائقه مردم تغيير كند و هم اكنون كارخانجات داخل كشور بر اساس ذائقه مردم پنير يا ساير محصولات لبني را توليد مي كنند.

كارخانجات توليد مواد لبني بايد نوآوري داشته باشند و محصولات جديد را مطابق ذائقه مردم توليد بكنند. تنوع محصولات مصرف سرانه شير را بالا مي­ برد.

تحولات تكنولوژيكي در صنايع شير از يك دهه پيش شروع شده و در این مدت طی مراحل تکامل صنایع مرتبط با شیر به نقطه­ای رسیده­اند که می­ توانند تولید محصولات خود را متنوع کنند. 5 نوع شیر در صنایع شیر ایران تولید می­ شود. 8 نوع کره، 6 نوع پنیر و 12 نوع ماست در ایران تولید می­ شود که هنوز در ابتدای راه برای تنوع بخشی به محصولات هستیم.

سهم شیر و فرآورده ­های لبنی در سبد غذایی خانواده ایرانی تنها 10% است که در مقایسه با سرانه جهانی اختلاف فاحشی دارد. امروزه ميزان مصرف سرانه شير و فرآورده­هاي لبني در هر جامعه ای از مهمترين شاخص ­هاي توسعه فرهنگي محسوب مي ­شود.

مطالعات فراواني اهميت شير و فرآورده ­هاي آن را در حفظ سلامت استخوا ن­ها، بهبود وضعيت رشد، كاهش خطر بيماري ­هاي مزمن نظير پوكي استخوان، فشار خون و انواع سرطان ­ها و بهبود وضعيت تغذیه ای در دوران رشد تاكيد مي­كنند. بر اساس آمارهاي جهاني، سرانه مصرف شير و فرآورده­ هاي لبني در كشورهاي اروپايي و آمريكاي شمالي بيشترين مقدار و در كشورهاي آسيايي پايين­ترين مقدار است.

با توجه به تنوع جغرافیایی و شرایط آب ­و هوایی در استان­ های مختلف کشور، اولین عامل تامین شیر موردنیاز واحدهای فرآوری لبنیاتی تولید کننده ماست ­می ­باشد.

دومین عامل فرهنگ­ سازی و ایجاد فرهنگ لازم در بین اقشار مختلف جامعه باعث افزایش مصرف فرآورده ­های لبنیاتی به خصوص انواع ماست می­ باشد.

سومین عامل ایجاد تنوع در محصولات تولید لبنی در کارخانجات لبنی کشور به خصوص در قیمت ماست­ های مصرفی می ­باشد.

با توجه به رشد مصرف انواع ماست­ها در داخل کشور و سایر فرآورده­ های لبنی که با حد استانداردهای جهانی فاصله دارد. در طی سالیان گذشته واردات خیلی ناچیز و اندک ماست از خارج از کشور داریم و در مورد مصرف ماست طعم­دار و تغییر ذائقه مردم در جامعه نیاز به انجام تحقیقات بیشتر و تست بازاریابی می­ باشد.

روش تولید محصول 

روش تولید ماست طعم دار به شرح زیر است:

1. آماده سازی شیر

2. فرآیند حرارتی

3. اضافه کردن افزودنی

4. بسته بندی

سرمایه گذاری طرح 

سرمايه‌گذاري هر طرح از مجموع سرمايه‌گذاري ثابت و درگردش حاصل مي‌شود. هزینه‌های سرمایه‌گذاری ثابت طرح شامل بخش‌های مختلف از قبیل زمین، محوطه، ساختمان، تاسیسات، ماشین‌آلات و ... می‌باشد.

شرح هزينه‌های سرمايه‌گذاری ثابت طرح در ادامه آورده شده است.

شرح​	هزینه موردنیاز (میلیون ریال)​
سرمایه ثابت​	37285​
سرمایه در گردش​	3053​
کل سرمایه گذاری​	​40338

 زمین مورد نیاز برای تولید 900 تن در سال ماست طعمدار، 3000 متر مربع می باشد.

هزینه های تولید طرح 

هزینه‌های تولید براساس پيش‌بيني توليد در 100 درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به 100% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 49826.38 ميليون ريال می‌باشد.

شاخص های اقتصادی طرح 

​​شاخص های اقتصادی طرح تولید ماست طعم دار توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده اند و به شرح زیر است.

شرح​	​مقدار	واحد​
​​​​​ارزش فعلی خالص (NPV)​​​​​​​​​​​​​	59908​	میلیون ریال​
​​​​​​نرخ بازده داخلی (IRR)​​​​​​​​​​​​​​​	50.88​	​درصد
​​​​​​دوره بازگشت سرمایه (PBP)​​​​​​​​​​​​​​​​	​2	​سال
​​تسهیلات پیشنهادی	​22000	​میلیون ریال