مقدمه
گرچه انسان از ابتدای خلقت با محیط زیست تعامل داشته، اما ملاحظات زیست محیطی پس از شتاب بسیار بالای صنعتی شدن و آسیب‌های جدی وارده، مورد توجه قرار گرفته است.یکی از عوامل مهم در آلودگی محیط زیست، ورود ترکیبات آلی فرار (VOC) به اتمسفر بوده و در این میان، صنایع پوشش‌دهی و رنگ با توجه به مصرف بسیار بالای حلال‌های آلی، سهم به‌سزایی را دارا است. پس از تشدید قوانین محدودکننده زیست محیطی پیرامون VOC متصاعد شده به اتمسفر در دهه‌های اخیر، صنایع رزین و رنگ به سمت تولید رزین‌ها و پوشش‌های با حلال کم (جامد)، پایه آبی، پودری و پخت شونده با اشعه (UV/EB) روی آوردند.
از میان تکنولوژی‌های جدید، رزین‌ها و پوشش‌های پایه آبی جایگاه خاصی داشته و طی دهه اخیر با رشد بالا (بیش از 5 درصد) به عنوان یکی از جایگزین‌های اصلی برای سامانه‌های پایه حلالی مطرح شده‌است. بنابراین آگاهی از اصول علمی و فنی این نوع رزین‌ها و پوشش‌ها برای فعالان صنعت رشته‌های رنگ، پلیمر و شیمی و نیز مهندسین شاغل در صنایع رنگ و رزین کشور از اهمیت به سزایی برخوردار است.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید رزین پلی‌استر جامد ارائه شده است.
معرفی محصول
رزین‌های پلی‌استر رزین‌هایی مصنوعی هستند که از واکنش اسیدهای آلی دو عاملی و الکل‌های چند عاملی به دست می‌آیند. رزین‌ها داراى مقاومت، اشتعال و کمى سمیت و دودزایى هستند. این مواد به دلیل قوانین سخت و محکم موجود در مورد عدم دودزایى و قابلیت اشتعال مواد مورد مصرف در ساختمان هواپیما، کشتی‌ها، رنگ‌سازی و غیره قرار می‌گیرند. رزین‌ها قابل دگرگونى و اصلاح هستند و کاربردى همه جانبه دارند. این پوشش‌ها در دو گروه اصلی گرمانرم و گرماسخت دسته‌بندی می‌شوند.در میان پوشش‌های پودری گرماسخت سامانه اپوکسی پلی‌استر یا هیبرید بالاترین مصرف را در ایران و جهان داراست. هیبرید نام متداولی است که به پوشش‌های پودری حاوی رزین پلی‌استر به عنوان شبکه‌ساز، اطلاق می‌گردد.
چگونگی طبقه‌بندی سیستم‌های هیبریدی همیشه مشکل‌ساز بوده‌است. کلمه شبکه‌ساز معمولا به جزیی از پوشش اطلاق می‌گردد که در مقدار کم با گروه‌های عاملی رزین اصلی واکنش می‌دهد و ساختار شبکه‌ای را ایجاد می‌کند. در سامانه‌های با نسبت پلی‌استر به اپوکسی برابر، مقادیر رزین‌های اپوکسی و پلی‌استر در ترکیب پوشش پودری یکسان است. بنابراین، تشخیص رزین و سخت‌کننده مشکل است. با توجه به قیمت کمتر و مقاومت بهتر در برابر زردشوندگی در حال حاضر تمایل به سمت پوششی است که دارای رزین اپوکسی کمتری نسبت به پلی‌استر هستند. به همین دلیل، هیبریدها در گروه پوشش‌های پودری پلی‌استر قرار داده می‌شوند.
پارامترهای مهم و اصلی که در طراحی ترکیب و انتخاب رزین‌های مورد مصرف در تولید پوشش‌های پودری موثر هستند، عبارت‌اند از:
- وزن مولکولی
- واکنش‌پذیری
- دمای انتقال شیشه‌ای
- گرانروی مذاب
- عاملیت
هدف از اجراي طرح احداث یک واحد تولید رزین پلی‌استر جامد با ظرفیت اسمی 1500 تن در سال می‌باشد. این واحد تولیدی ظرفیت در نظر گرفته شده را در 300 روز کاری در سال و 2 شیفت کاری 8 ساعته در روز با تعداد پرسنل 19 نفر، برآورده می‌سازد.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
در این بخش به معرفی کد آیسیک محصول اصلی طرح و سایر محصولات جانشین آن می‌پردازیم.
| شرح محصول | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی |
| رزین پلی استر اشباع جامد | 24131240 24131242 |
2413612545 |
رزین پلی‌استر جامد تحت زیرفصل‌های تعرفه 3907، مقررات گمرکی ایران با عنوان پلی‌استال‌ها، سایر پلی‌اترها و رزین‌های اپواکسید، به اشکال ابتدایی؛ پلی‌کربنات‌ها، رزین‌های الکید، پلی‌استرهای آلیلیک و سایر پلی‌استرها، به اشکال ابتدایی، با زیرتعرفه‌های 39075010، 39075090، 39079920، 39079991، 39079992 و 39079999 صادر و وارد می‌شود.
شرایط ورود کدهای 39079999، 39075090، 39075010 داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزرات صنعت، معدن و تجارت و 10 درصد حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکی 4% و سود بازرگانی 6%) می‌باشد.
شرایط ورود کدهای 39079991، 39079992، 39079920 داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزرات صنعت، معدن و تجارت و 5 درصد حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمرکی 4% و سود بازرگانی 1%) می‌باشد.
واحدهای تولیدکننده محصول
این محصولات تا انتهای سال 1398 دارای 31 واحد فعال بوده است. استان‌های بوشهر، همدان و قزوین دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول
همچنین با کلیک بر روی کدهای تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39075010
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39075090
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39079920
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39079991
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39079992
*مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 39079999
کاربردهای محصول
رزین‌ها کاربردهای متفاوت و زیادی در صنایع مختلف دارند. محصول مورد بررسی طرح رزین پلی‌استر جامد می‌باشد که در صنعت رنگ پودری کاربرد دارد.پوشش‌های پودری به دو گروه کلی پوشش‌های گرمانرم و گرماسخت تقسیم بندی می‌شوند و سامانه‌های گرما سخت را می‌توان به سامانه‌های اپوکسی، اپوکسی-پلی‌استر، پلی‌استر-TGIC، پلی‌یورتان‌ها و آکریلیک‌ها گروه‌بندی کرد.
این پوشش‌ها کاربرد متنوعی در بازار مصرف دارند که از جمله می‌توان به آستری و پوشش‌های نهایی و OEM در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، صفحات و ماشین‌آلات و ابزار صنعتی، صنایع آلومینیوم، قوطی‌ها و ظروف مورد مصرف در صنایع غذایی، موارد حفاظتی و ضدخوردگی و بسیاری دیگر از موارد مختلف اشاره کرد.
كاربرد پوشش پودري به عنوان فرايند پاياني، مشخصا در چند سال اخير رشد چشمگيري كرده است و بسياري از مهندسين و صنعتگران به سمت پوشش پودري تغيير جهت داده‌اند تا بتوانند پوشش‌هاي با كيفيت بالا توليد كنند.
در حقيقت پوشش‌هاي پودري در برگيرنده حجم وسيعي از بازار مواد پوششي مي‌باشد و اين درحالي است كه مستقيما با بازارهاي پوشش‌هاي مايع رقابت مي‌كند.
در حال حاضر پوشش‌هاي پودري صدها مورد كاربرد دارند، همچنانكه ظرفيت بازارها رشد مي‌كنند تحقيقات نيز ادامه پيدا مي‌كنند تا در كيفيت محصولات بهبود داشته باشيم كه اين عمل باعث نوآوري‌هاي بيشتر و گسترش بازارها مي‌شود.
يكي از بزرگترين پتانسيل‌هاي مصرف‌كننده پوشش‌هاي پودري صنايع كاربردي مي‌باشند. اين پوشش‌هاي با كيفيت بالا هم جذاب و هم با دوام مي‌باشند و جايگزين مناسبي براي استفاده به جاي لعاب و پوشش‌هاي مايع بر روي سطوح وسايل تجاري و صنعتي مي‌باشند.
بازار محصول
توليدكنندگان و فعالان شاغل در حوزه صنعت رنگ و رزین كشور علي‌رغم تمام شايستگي‌ها به دلايل مختلف با چالش‌هاي جدي در بازارهاي رقابتي مواجه هستند و گذر از اين مرحله نيازمند مساعدت مسئولان سياست‌گذار و برنامه‌ريز و حمايت ويژه تمام دستگاه‌هاي مرتبط با امر توليد است.تولید رنگ‌های پودری در ساليان اخير بسياری از صنايع را متحول ساخته است و در صحنه رقابت شديد امروزي صنايع موفق‌تر عمل مي‌كنند.
با توجه به مجوزهای داده شده به صنعت رنگ و رزین مازاد عرضه در سال‌های آینده قابل توجیه است اما از آنجا که محصول تولیدی گرید خاصی از رزین پلی‌استر است و تعداد واحدهای تولیدکننده آن اندک است این محصول بازار خاص خود را دارد.
روش تولید
مراحل کار در این روش عبارت است از:
1. شارژ راکتور
2. افزایش حرارت
3. فیلتراسیون
4. تخلیه رزین نهایی روی کولینگ
5. خنک شدن و جامد شدن رزین توسط غلتک ها
6. خرد شدن رزین ها
7. بسته بندی رزین ها در کیسه های 25 کیلویی
8. توزیع محصول
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 534,743 | 1,909,796 |
| سرمایه در گردش | 26,610 | 95,036 |
| کل سرمایه گذاری | 561,353 | 2,004,832 |
زمین مورد نیاز برای تولید 1500 تن در سال رزین پلی‌استر جامد، 3,600 مترمربع می‌باشد.
*لازم به ذکر است هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 596346.51 ميليون ريال می‌باشد.
شاخص های اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح تولید رزین پلی‌استر جامد توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 596,346.51 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 41.26 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 321,000 | میلیون ریال |