مقدمه
ایران از جمله كشورهای زلزله‌خیز جهان است. 90 درصد خاک ایران بر روی نوار زلزله واقع شده و 17.6 درصد زمین لرزه‌های دنیا در ایران اتفاق می‌افتد. علاوه بر این هر ساله چندین زلزله 4 ریشتری و بزرگتر در آن رخ می‌دهد. كلان‌شهر تهران نیز نه تنها از خطر زلزله ایمن نیست بلكه سال‌هاست در انتظار زلزله‌ای ویرانگر با قدرت بالای 7 ریشتر به سر می‌برد. بر اساس مطالعات آماری و زلزله‌هایی كه پیش از این در ناحیه ری و تهران ثبت شده است با احتمال بیش از 70 درصد به طور متوسط هر 158 سال زلزله‌ای ویرانگر در این ناحیه رخ داده است. آخرین زلزله در تهران 176 سال پیش اتفاق افتاد و بر همین اساس وقوع زلزله تهران 16 سال تاخیر زمانی دارد. عامل اصلی وقوع زلزله در تهران وجود 15 گسل در این منطقه است كه سه گسل در این میان هر یک به تنهایی پتانسیل ایجاد زلزله‌ای بیش از 7 ریشتر را دارا هستند. در صورت وقوع زلزله در این منطقه كه علاوه بر پایتخت بودن، مركزیت امكانات فرهنگی، اقتصادی و همچنین دولتی را دارد و با وجود جمعیت زیادی که در آن سكونت دارند با فاجعه‌ای بزرگ مواجه است. بنابراین توجه به ایمن‌سازی شبكه توزیع گاز شهری با استفاده از شیرهای قطع‌كن گاز در برابر زمین‌لرزه، باید از اولویت‌های اصلی باشد.
در ادامه خلاصه‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید شیر ایمنی گاز ارائه شده است.
معرفی محصول
شیر اطمینان محصولی کاربردی و ارزان برای جلوگیری از نشت گاز است. در این نوع شیرها یک جرم لرزان وجود دارد كه با جذب مقداری از انرژی امواج زمین لرزه تحریک ارتعاشی می‌شود. شیر در حالت عادی باز بوده و جریان گاز را از خود عبور می‌دهد. در صورت وقوع زمین لرزه و تحریک جرم لرزان بیش از یک مقدار مشخص (یا به عبارت دیگر بالاتر بودن سطح انرژی زمین لرزه از مقدار تنظیم شده) قسمت مكانیكی فعال شده و شیر جریان گاز را قطع می‌كند. عمل قطع جریان گاز به كمک سقوط یک جرم سنگین (مانند دریچه یا گوی فلزی) بر روی سطح آب‌بند انجام می‌شود. به دلیل این كه فشار گاز مصرف‌كننده پایین است و از طرفی فشار گاز از پشت به آب‌بندی دریچه كمک می‌كند، فشار آب‌بندی در واشر لاستیكی (یا وایتونی) به راحتی فراهم شده و قطع كامل جریان گاز تضمین می‌شود.
در مقایسه محصولات شركت‌های سرشناس در زمینه شیرهای مكانیكی قطع‌كن در برابر زمین لرزه، كل طرح‌های در حال تولید دنیا از لحاظ عبور جریان گاز به دو تیپ هستند:
1) شیرهای جریان افقی:
در این نوع شیر، كوپلینگ‌های ورودی و خروجی شیر نسبت به هم افقی بوده و جریان گاز به صورت افقی در شیر جریان دارد.
2)شیرهای جریان عمودی
در این نوع شیر، كوپلینگ‌های ورودی و خروجی شیر نسبت به هم عمودی هستند.
ظرفیت اسمی تولید این واحد 22000 عدد، در سال می‌باشد كه این ظرفیت توسط خطوط تولید شیر حساس به زلزله در یک شیفت 8 ساعته، با تعداد 29 نفر پرسنل در 300 روز كاری در سال برآورده می‌شود.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک محصول 2912512345 از گروه ساخت ماشین‌آلات و تجهیزات طبقه‌بندی نشده در جای دیگر (29) و زیرگروه‌های ساخت پمپ‌ها، کمپرسورها، شیرها و سوپاپ‌ها (2912)، انواع شیرآلات، فشارشکن‌ها، نازل‌ها و سیلندرها (2912312336) و انواع شیرآلات صنعتی با مکانیزم دستی (2912412337) می‌باشد.
شیر اطمینان یا فشارشكن تحت زیرفصل تعرفه 8481 مقررات گمركی ایران با عنوان "انواع شیر و وسایل همانند برای لوله، دیگ آب گرم یا بخار، منبع، بشكه یا همانند، همچنین شیرهای تقلیل فشار و شیرهای كنترل‌شونده به وسیله ترموستات" با زیرتعرفه 84814000 وارد و صادر می‌شود.
شرایط ورود آن داشتن اجازه از وزارت صنعت، معدن و تجارت و پرداخت 15 درصدی حقوق ورودی در سال 1399 (حقوق گمركی 4% و سود بازرگانی 11 %) می‌باشد.
واحدهای تولیدکننده محصول
این محصول تا انتهای سال 1398، 30 واحد فعال داشته است. استان‌‌های سمنان، تهران و خوزستان دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول می‌باشد. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول
همچنین با کلیک بر روی کد تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با این کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 84814000
کاربردهای محصول
شیر ایمنی تمام خودكار مورد نظر در این گزارش، دارای ساختار و مكانیزم نسبتا ساده و ارزان می‌باشد.
کاربرد اصلی شیر اطمینان این است که بدون نیاز به هیچ‌گونه منبع تغذیه و یا انرژی جانبی و تنها با استفاده از ساز و كار داخلی خود شیر و نیروی گرانشی كار می‌كند و در مواقع ضروری جریان گاز را قطع می‌كند.
بازار محصول
همانطور كه گفته شد كشور ایران، كشوری زلزله‌خیز است و در هر زمانی با خطر وقوع زلزله مواجه است و با ذكر این نكته كه تمامی شهرهای پرجمعیت كشور عزیزمان در مناطق زلزله خیز كشور واقع‌اند، باید برای مقابله با حوادث احتمالی ناشی از زلزله از جمله انفجار و آتش‌سوزی تدابیری اندیشید. یكی از این تدابیر موثر استفاده از شیرهای گاز حساس به زلزله است. با توجه به بررسی‌های انجام شده در بخش‌های عرضه و تقاضا محصول مشاهده شد كه این محصول در كشور دارای كمبود عرضه است كه این مطلب نوید از یک بازار مطلوب برای محصول تولیدی طرح می‌دهد. همچنین با افزایش تولیدات و با استفاده از دانش فنی مناسب می‌توان علاوه بر نیاز داخل، امكان صادرات این محصولات را به كشورهای مجاور فراهم نمود و در این صورت میزان واردات كم می‌شود كه این امری مطلوب می‌باشد. به طور كلی تاسیس شركت جدید باعث اشتغالزایی و حمایت از تولید داخل، مقابله با تحریم‌ها و غیره می‌شود.
روش تولید
ابتدا قطعات فولادی و ریخته‌گری با طول مناسب برش داده می‌شود و سپس نوبت به فرم‌دهی این محصولات می‌رسد. سپس بعد از فرم‌دهی نوبت به تمیزكاری و پلیسه كردن قطعات می‌رسد و می‌توان با پاشیدن ماسه آن را براق كنند. برای تولید هر یک از قطعات نیاز به تراشكاری انتهایی است كه توسط ماشین‌های تراش پیشرفته هر كدام از قطعات موردنیاز در شیرهای گازی تهیه و تولید می‌گردند.
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 701,553 | 2,505,546 |
| سرمایه در گردش | 14,129 | 50,461 |
| کل سرمایه گذاری | 715,682 | 2,556,007 |
زمین مورد نیاز برای تولید 22,000 عدد در سال شیر ایمنی گاز، 3,000 مترمربع می‌باشد.
* هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 279,697 میلیون ریال می‌باشد.
شاخص های اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح تولید شیر ایمنی گاز توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده اند و به شرح زیر است.
| شرح | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 716,438.63 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 39.95 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 421,000 | میلیون ریال |
