خلاصه مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید الکل ضدعفونی کننده دست و سطوح

مقدمه 

 ضدعفونی‌کننده‌ها یا مواد آنتی‌سپتیک (Antiseptic) دسته‌ای از مواد زیست‌کش هستند که در سطح بافت‌های زنده پوست و بدن استفاده می‌شوند و با اثر بر باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، اسپور باکتری‌ها و سایر ارگانیسم‌ها آن‌ها را از بین می‌برند یا از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کنند. این گروه از مواد اصولاً جدا از آنتی‌بیوتیک‌ها و گندزداها هستند، زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها در داخل بدن باکتری را به‌طور ایمن از بین می‌برند.
ضدعفونی‌کننده دست و سطوح (sanitizer) یک نوع ضدعفونی‌کننده مکمل یا جایگزین برای شستن دستان با آب و صابون است. گونه‌های متفاوتی از این نوع ضدعفونی‌کننده به شکل‌های فوم، ژل و محلول مایع وجود دارد. محتویات آن ایزوپروپیل الکل، اتانول، پروپانول یا پوویدون آیوداین است. از دیگر محتویات آن می‌توان به پلی‌آکریلیک اسید، گلیسیرین، پروپیلن گلیکول و اسانس گیاهان اشاره کرد. الکل موجود در سنتایزر تأثیر بیشتری از آب و صابون برای از بین بردن میکروب‌ها دارد و در عین حال به اندازه آب و صابون باعث خشکی دست‌ها نمی‌شود.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) تولید الکل ضدعفونی کننده دست و سطوح ارائه شده است.

معرفی محصول

 الکل، ماده‌ای آلی است که از مواد طبیعی به دست می‌آید. دو نوع الکل بخصوص این روزها بیشتر برای مردم شناخته‌شده است؛ الکل اتیلیک یا «اتانول» و الکل متیلیک یا «متانول»؛ اولی کاربرد طبی دارد و دومی کاربرد صنعتی. به عبارت ساده‌تر اتانول مفید است و متانول کشنده.
اتانول از تخمیر قند و نشاسته با مخمر نان به دست می‌آید. با گرما دادن غلات، میوه‌ها یا نیشکر و سپس افزودن مالت به آن، قسمتی از نشاسته‌ی موجود در آنها به قندهای ساده‌تر تبدیل می‌شود و با افزودن مخمر نان و گرم نگه داشتن این محلول، قند به دست آمده به اتانول تبدیل می‌شود. علاوه بر غلات، این نوع الکل از میوه‌ها نیز به دست می‌آید و در پزشکی، داروسازی، صنایع آرایشی و بهداشتی و همچنین در نوشیدنی‌های الکلی به‌کار می‌رود. الکل حاصل از تخمیر غلات و میوه‌ها فقط ۱۲ تا ۱۵ درصد غلظت دارد و برای افزایش آن باید محلول به دست آمده را تقطیر کرد تا به الکل حداکثر ۹۵ درصد رسید.
غلظت اتانول در حالت عادی ۹5 درصد است اما غلظت بالای الکل به معنی تأثیر بیشتر و بهتر آن نیست. اتانول ۹۶ درصد فعل و انفعالاتی در ویروس پدید می‌آورد که بسرعت آن را در برابر الکل نفوذناپذیر می‌کند. بنابراین اتانول باید رقیق‌شده باشد. اسپری‌های الکلی استانداردی که توسط شرکت‌های معتبر تولید شده‌اند، شامل ۷۰ درصد اتانول است و باقی آن را آب و موادی برای جلوگیری از خشکی پوست تشکیل می‌دهد.

 معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول

 کد آیسیک محصولات اصلی و جانشین به شرح زیر است:

واردات و صادرات انواع ضد عفونی کننده‌ها با کد تعرفه گمرکی 3808 انجام می‌شود.

  واحدهای تولیدکننده محصول

 این محصول تا انتهای سال 1399 دارای 229 واحد فعال بوده است. استان‌های زنجان، کرمانشاه و مرکزی دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول هستند. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول

 کاربردهای محصول

اتانول با تغییر دادن پروتئیـن و حـل کـردن چربـی، باعـث از بین رفتن سـاختار پروتئین‌ها و انعقاد آنها می‌شود؛ این خاصیت، الـکل را بـه انتخابی مناسـب و کارآمد برای مقابله با طیف وسـیعی از باکتری‌ها و ویروس‌هـا تبدیل کرده اسـت. اگر محلول مورد اسـتفاده فقط از الکل تشـکیل شـده باشـد و هیچ ماده یا ترکیب دیگری در آن نباشـد (غلظت 100%) کارایی آن بـرای مقابله با میکروب‌ها کمتر می‌شـود؛ چراکـه در نبود آب، ساختار پروتئین‌‌ها بطور کامل از بین نخواهد رفت و الکل با درصد خلوص بالا خیلی سـریع قبل از تخریب پروتئین‌ها تبخیر می‌شـود. اتانول می‌تواند برای ضدعفونی کردن دست‌ها گزینـه خوبی باشـد، امـا بیش از همه زمانی توصیه می‌شـود که دسترسی بـه آب و صابون و شوینده‌های دیگر وجود نداشته باشد.

 بازار محصول

 در دوران شیوع کرونا یکی از سبک‌های تغییر یافته زندگی مردم ایران همین روی آوردن شهرروندان عادی و معمولی به استفاده ثابت از شوینده‌های الکلی است؛ اما در این میان هنوز واردات مسیر اصلی تامین الکل مصرفی در ایران است و به باور کارشناسان حوزه‌های مختلف آنطور که باید و شاید هیچ برنامه‌ای برای استفاده از ظرفیت‌های تولید الکل داخل کشور وجود ندارد. تا پیش از شیوع عالم‌گیر بیماری کرونا هنجار‌های اجتماعی ایران آنقدر سنگین بود که در عرصه رسمی و قانونی برای الکل و مشتقاتش غیر از بازار محدود مراکز درمانی و بیمارستانی بازار دیگری نباشد.
اما پس از شیوع ویروس کرونا الگوی رفتار‌های بهداشتی مردم آنقدر زیر و رو شده است که حالا الکل و مشتقاتش برای خود در سبد بهداشتی و دارویی خانوار‌ها صاحب جایگاه مشخص و تعریف شده باشند؛ شاهد این مدعا بطری‌های کوچک حاوی ژل‌های ضد عفونی کننده و شوینده‌های الکلی هستند که این روز‌ها مدام توسط مردم خریده و خالی می‌شوند.
کافی است به یاد آوریم تنها در هفته‌های نخست شیوع بیماری کرونا این دست از شوینده‌ها آنقدر نایاب شده بود که حتی مراکز بهداشتی و درمانی نیز در مقام عمده مشتریان ثابت و سنتی این کالا برای تامینش دچار زحمت جدی شده بودند.
الکل سازی صنعتی پرسود و استراتژیک است؛ هم برای مصارف بهداشتی و دارویی داخل کشور بازار دارد و هم مشتریان خوبی در میان کشور‌های همسایه و منطقه دارد؛ کافی است که برای استفاده از این ظرفیت‌ها اراده کافی باشد؛ هم اشتغال ایجاد می‌شود و هم کشاورزی مطرود ایران جانی تازه خواهد گرفت.
معدود واحد‌های سازنده الکل در ایران در جوار مجتمع‌های کشت و صنعت قند و شکر فعالیت دارند؛ این واحد‌ها به تدریج فعالیت خود را از سال‌های قبل تا بعد از انقلاب آغاز کرده اند، اما با مشکلاتی که این روز‌ها در صنعت قند و شکر وجود دارد هیچ بعید نیست که این واحد‌ها نیز با مشکلاتی روبرو باشند؛ هرچه باشد صنعت الکل سازی جزو صنایع وابسته به قند و شکر است؛ باور کردنش سخت است، اما زمانی بود که همین محدود واحد‌های الکل سازی هم نبودند و در نتیجه تفاله استحصال قند و شکر به هدر می‌رفت و حتی در مواردی به جای قیر بابت مالچ پاشی زمین خاکی مناطق بیابانی استفاده می‌شد.
نباید اجازه داد چنین ظرفیت و ثروتی به هدر برود؛ برای جامعه اخلاق‌گرای ایران که یکی از معیار‌های هنجارگذاری آن ارزش‌های دینی است باید این نکته جا بیفتاد که چنین رویه‌ای حکم کفران نعمت را دارد؛ نباید اجازه داد که محدودیت‌ها و کراهت‌های محترم و پذیرفته شده در شرع وارونه تعبیر شده و مانع شود تا نتوان از ظرفیت نعمات و مواهب خدادادی به نفع جامعه به طور کامل استفاده کرد.
پایه الکل مواد قندی موجود در مواد غذایی است؛ روزانه چه میزان مواد سلولوزی و غذایی دور ریخته می‌شود؟ اگر بخش عمده این پسماند‌های غذایی مواد قندی باشد می‌توان از طریق معاونت‌های پسماند شهرداری‌ها برای ساخت کارخانه‌های الکل سازی و به مانند کارخانه‌های بازیافت و کود سازی نیز از این ظرفیت به نفع مردم و کشور استفاده کرد.
گسترش فزاینده و رو بـه رشـد موارد جدید 19-Covid، همراه با همه گیر شدن این بیماری در سراسر جهـان موجـب ترس و نگرانی در مـردم شـده و بـه دنبـال آن استفاده از ضدعفونی کننده‌های الکلی روند رشد بسیار بالایی داشته است. استفاده از ضدعفونی کننده‌های الکلی در ذهن‌ها نقش گرفته و ضد عفونی کردن بخشی از روتین زندگی مردم شده است؛ از این رو می‌توان گفت بازار مصرف ضدعفونی کننده‌ها بازاری رو به رشد خواهد بود.

روش تولید 

روش تولید اتانول که در جهان و در کشورهای درحال توسعه رایج بوده و مناسب سرمایه گذاری بصورت صنایع کوچک است روش تخمیری می‌باشد. در این روش عمدتا مواد اولیه را محصولات نشاسته‌ای و قندی نظیرغلات، سیب زمینی، باگاس نیشکر و ملاس چغندرقند (قبل از ورود به دستگاه استفن) و محصولاتی نظیر آنها تشکیل داده که از طریق تخمیر هیدروکربورهای مشتق از مواد قندی و نشاسته‌ای محصولات می‌توان اقدام به تولید الکل اتیلیک نمود. درحال حاضر با توجه به وجود ٣٣ کارخانه قند از چغندرقند و دو واحد بزرگ قند از نیشکر در کشور ملاس چغندرقند و باگاس به وفور وجود داشته و می‌تواند مورد استفاده واحدهای الکل کشی بعنوان ماده اولیه قرار گیرد. از نظر ماشین آلات نیز باید گفت که قسمت اعظم ماشین آلات مورد نیازقابل تامین و ساخت در داخل کشور بوده و تنها قسمت تجهیزات و ماشین آلات تقطیر نهائی خارجی خواهد بود که خرید آن به آسانی صورت گرفته و وابستگی خاصی ایجاد نمی‌نماید. لذا با مقایسه راحتی و وفور تامین مواد اولیه و ماشین آلات روش مناسب تولید الکل اتیلیک، درحال حاضر برای ایران با استفاده از ملاس چغندرقند یا باگاس نیشکر، روش فرمانتاسیون می‌باشد.
در طرح حاضر اتانول به صورت آماده تهیه شده و همراه پراکسید هیدروژن و گلیسرول با نسبت‌های معین با هم ترکیب شده و الکل ضدعفونی را به وجود می‌آورند.
مقدار مواد بکار رفته برای تولید 10 لیتر الکل مناسب ضدعفونی دست و سطوح، اتانول (8.3)، پراکسید هیدروژن (0.4)، گلیسرول (0.14) می‌باشد.

سرمایه گذاری طرح

 زمین مورد نیاز برای تولید 1,200,000 لیتر در سال الکل ضدعفونی کننده، 3000 مترمربع می‌باشد.
*هر دلار معادل 250,000 ریال در نظر گرفته شده است. 

هزینه‌های تولید طرح 

 هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 461,200 میلیون ریال می‌باشد.

 شاخص اقتصادی طرح

 شاخص‌های اقتصادی طرح تولید الکل ضدعفونی کننده دست و سطوح توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.