مقدمه
افزایش جمعیت کشور در سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش مصرف فرآورده‌های غذایی موجب شده است که روش‌های سنتی استحصال مواد غذایی اعم از کشاورزی و دامداری کارآیی خود را از دست بدهند.
از سوی دیگر با توجه به نیاز حیاتی انسان به پروتئین و همچنین سیاست‌های دولت جمهوری اسلامی مبنی بر لزوم خودکفایی و عدم وابستگی به بیگانگان در تأمین مواد غذایی اساسی موردنیاز شهروندان، درگام نخست و دستیابی به بازارهای خارجی منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، در گام بعدی، بکارگیری روش‌های علمی نوین اهمیت روزافزونی یافته است.
طرح‌های دامپروری خصوصا پرورش گاو و گوسفند با روش‌های علمی و در قالب واحدهای صنعتی و نیمه صنعتی موجبات دستیابی به تولید اقتصادی و بهداشتی فراورده‌های دامی را فراهم می‌آورد. با اجرای این گونه طرح‌ها علاوه بر تامین پروتئین دامی جوامع در حال رشد، راندمان تولید افزایش یافته و از امکانات بالقوه و بالفعل محلی و منطقه‌ای استفاده بهینه به عمل می‌آید مضافاً اینکه باعث ایجاد اشتغال مولد گردیده و سوددهی معقولی را برای سرمایه‌گذار در پی خواهد داشت. ضمن اینکه این طرح دارای این قابلیت می‌باشد که در قالب تعاونی‌های بانوان به مرحله اجرا درآید.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) پرورش گوسفند داشتی و پرواربندی بره ارائه شده است.
معرفی محصول
محصولات تولیدی طرح دام زنده سبک (گوسفند و بره) می‌باشد.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
محصول موردنظر طرح از گروه کشاورزی، شکار و فعالیت‌های خدماتی وابسته (01) از زیرگروه پرورش و نگهداری گاو، گوسفند، اسب، الاغ، قاطر، شبه اسب و قاطر پوزکی، تولید شیر خام (0121)، پرورش دام به جز شترسانان (0121312301)، گوسفند (دامپروری) (0121412305)، گوسفند گوشتی (دامپروری) (0121512307) می‌باشد.
محصولات موردنظر طرح تحت زیر فصل‌های تعرفه 0104 مقررات گمرکی ایران با عنوان "حيوانات زنده از نوع گوسفند و بز."زیر تعرفه 01041000، وارد و صادر می‌شوند. شرایط ورود آنها داشتن اجازه از وزارت بازرگانی و وزارت جهاد کشاورزی پرداخت 5% حقوق ورودی در سال 1399 (4% حقوق گمرکی و سود بازرگانی1%) می‌باشد. لازم به ذکر است در بخش تقاضا میزان تولید گوشت قرمز مطرح گردیده، از این رو کد تعرفه‌های 0202، 0201، 0204 در بخش صادرات و واردات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
واحدهای تولیدکننده محصول
مطابق با سالنامه وزرات جهاد کشاورزی میزان تولید گوشت قرمز تا انتهای سال 1398 برابر با 859,000 تن، گزارش شده است.
همچنین با کلیک بر روی کدهای تعرفه زیر میزان صادرات و واردات صورت گرفته با آن کد، کشورهای وارد کننده، صادر کننده و... قابل مشاهده است.
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 0202
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 0201
* مشاهده واردات و صادرات محصول با کد تعرفه 0204
کاربردهای محصول
شاید یکى از مهمترین انگیزه‌هاى بشر به اهلى و دست‌آموز کردن حیوانات، احتیاج بشر به پشم و الیاف پشمى بوده است. زیرا بشر اولیه می‌توانست گوشت موردنیاز خود را توسط شکار تأمین بکند، ولى دسترسى به شیر و پشم نیاز به پرورش و مدیریت حیوانات داشت، اهلى کردن گوسفند و بز تقریباً همزمان با ساکن شدن افراد بشرى و تبدیل زندگى شکارى به مدیریت منابع طبیعى توسط بشر بود.
پیشرفت پرورش گوسفند و صنایع نساجى با پیشرفت تمدن بشرى قرین بوده است. مصرف سرانه الیاف حیوانى در طى دهه‌هاى گذشته افزایش چشمگیرى داشته است. پس از اهلى کردن و شناخت بیشتر افراد بشرى از گوسفند و پشم و تکوین نژادهاى مختلف گوسفند، تعدادى از نژادهاى گوسفند جهت تولیدى و عمل‌آورى پشم به کار گرفته می‌شوند. از پیدایش تاریخ، وظیفه پشم گوسفند، حفاظت و گرم نگهداشتن حیوان بوده است که پس از اهلى کردن توسط بشر مورد استفاده قرار گرفته است.
هرچند که مثل گذشته پشم در صنایع نساجى براى تهیه انواع مختلف پوشش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، در بسیارى موراد از پشم براى تولید لحاف، پتو، فرش، نمد نیز استفاده می‌کنند.
گوسفند در هم‌سنجی با پرورش سایر دام‌ها دارای برتری‌ها و مشکلاتی است که آگاهی آنها برای افرادی که با این گونه فعالیت‌های تولیدی سروکار داشته و یا خواهند داشت مهمترین برتری‌های پرورش گوسفند عبارت‌اند از:
-گوسفند حیوان کمابیش خوش بُنیه‌ای است و شرایط آب‌وهوایی گوناگون راتاب آورده و با فقیرترین علوفه و خوراک‌ها به رشد خود ادامه می‌دهد.
- بوسیله گوسفند می‌توان زمین‌های نامناسبی را که برای کشت و کار مناسب نیستند، با ایجاد مرتع ساختگی مورد استفاده قرار داد.
- گوسفند در هم‌سنجی با سایر دام‌ها به جیره نگهداری کمتری نیاز دارد و بیشترین خوراکی را که دریافت می‌کند برای تولید و رشد وزن مو خود استفاده می‌نماید. به همین ترتیب از دیدگاه اقتصادی در بیشتر کشورهای جهان در درجه نخست اهمیت قرار دارد.
- انواع فرآورده‌های به دست آمده از پرورش گوسفند را می‌توان در تمام سال به فروش رساند. به همین دلیل دامپرور کمتر با مشکلات مالی روبرو می‌شود.
-برگشت سرمایه تا اندازه‌ای زود هنگام است. برای نمونه بره را می‌توان در سه ماهگی (هشت ماه پس از آبستنی میش) به فروش رساند.
- فضولات گوسفند به ویژه در بخش‌های بلند چراگاه و یا مرتع از دیدگاه بهبود خاک دارای اهمیت است؛ زیرا به این ترتیب عملیات کود دادن دستی که نیازمند استفاده از هزینه بالایی است، خود به خود انجام می‌شود.
- پشم به دست آمده را می‌توان برخلاف سایر فرآورده‌های دامی به آسانی انبار و نگهداری کرد و در زمان نیاز به فروش رساند.
- چربی خالص پشم که از پساب به دست آمده از شست‌وشوی پشم با روش‌های شیمیایی جدا می‌گردد، لانولین خوانده می‌شود.
امروزه از لانولین به عنوان ماده اصلی در کِرِم های آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شود.
بازار محصول
- واردات گوشت قرمز از شروع تحریم‌ها روندی کاهش داشته است.
- قیمت هر کیلو گوشت وارداتی در مقایسه با گوشت تولید داخل کمتر است.
با توجه به آنچه که در بالا ذکر شد مشخص است که ایجاد واحدهای پرورش و پرواربندی دام سبک و همچنین کشتارگاه‌های صنعتی مرتبط با آنها چه مزایای بزرگی به خصوص برای استان‌های کمتر برخوردار
به دنبال خواهد داشت.
ایران کشوری چهارفصل و برخوردار از تنوع آب‌وهوایی و اقلیمی است که استعداد بالقوه بسیاری برای تولید انواع گیاهان و رونق کشاورزی و باغبانی دارد و بهره‌گیری از این استعداد و مزیت اقتصادی ضروری است. بخش وسیعی از خاک ایران در شمال، غرب، مرکز و جنوب غربی کشور مستعد پرورش انواع صیفی‌جات و میوه‌جات است و بازار بالقوه موثری برای این تولیدات در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، همسایگان شمالی و حتی در بازارهای دور شرق آسیا و غرب اروپا وجود دارد.
روش تولید
عملیات طرح شامل تکمیل و احداث ساختمان‌ها و تأسیسات مورد نظر و خرید دام و ماشین‌آلات و تأمین سرمایه در گردش و هزینه‌های جاری طرح و تأمین هزینه‌های مقدماتی پروژه می‌باشد. مقدار زمین موردنیاز جهت ساختمان و تأسیسات بستگی به شکل زمین و ظرفیت طرح دارد، چرا که باید جهت احداث بنا در زمین بتوان سالنی مناسب پرورش در آن احداث نمود. میزان سالن موردنیاز جهت بره‌پرواری به ازای هر رأس 0.8متر مربع می‌باشد که مشخصات فنی آن متعاقبأ ذکر خواهد گردید. انبار و هانگار جهت نگهداری مواد غذایی موردنیاز تعلیف دام به صورت فشرده جمعأ به میزان 0.51متر مربع می‌باشد که در مناطقی که نگهداری علوفه بر روی سکوی علوفه و یا هانگار مشکل است می‌تواند این متراژ تمامأ به انبار تبدیل شود. میزان بهاربند جهت نگهداری دام‌ها در خارج از سالن با توجه به شرایط منطقه از نظر دما و رطوبت و نور قابل تغییر بوده و حداقل مقدار آن که لازم است رعایت گردد 1.6متر مربع می‌باشد. تأمین آب و برق در طرح ضروری بوده و لازم است مجریان طرح به گونه‌ای پیش‌بینی تأمین آن را با حداقل هزینه‌های ممکنه داشته باشند و در قسمت مشخصات فنی طرح توضیحاتی در این خصوص خواهد آمد. منزل مسکونی و دفتر مدیر طرح نیز از موارد موردنیاز بوده که بسته به شرایط و توانایی دامدار تعیین می‌گردد و می‌تواند از یک اطاق کوچک جهت کارگران تا یک ساختمان کامل مسکونی جهت کارگران و مدیر اجرای طرح باشد. در هر صورت نکته اساسی رعایت اصول اقتصادی در اجرای پروژه می‌باشد که در محاسبات اقتصادی آینده، حداقل مقدار قابل پیش‌بینی در نظر گرفته شده بر مبنای آن محاسبه خواهد شد.
در اثر اجرای طرح ما سالیانه سه دوره پرواربندی بره خواهیم داشت و دام‌ها در وزن 25تا 30کیلوکرم خریداری و پرواربندی انجام به مدت یکصد و ده روز انجام خواهد گردید و در یک دوره به ازای یک رأس دام مقدار 25تا30کیلوگرم گوشت و 150کیلوگرم کود دامی و یک جلد پوست به همراه روده و مقداری امعاء و احشاء جهت تبدیل به خوراک دام و قدری خون که می‌تواند در این راستا به کار رود بدست خواهیم آورد و با توجه به ظرفیت واحد باید میزان تولیدات آن محاسبه گردد. این طرح می‌تواند با استفاده از منابع اعتباری بخش دولتی و یا بخش خصوصی باشد که با توجه به منابع شخصی دارای مشکل خاصی نبوده ولی در خصوص منابع تبصرهای لازم است شرایط زمان درخواست اخذ گردد.سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 509,195 | 1,818,554 |
| سرمایه در گردش | 19,535 | 69,768 |
| کل سرمایه گذاری | 528,730 | 1,888,321 |
زمین مورد نیاز برای تولید 2000 راس پرورش گوسفند داشتی و پرواربندی بره به تعداد 10000رأس در سال، 30,000 مترمربع می‌باشد.
*لازم به ذکر است هر دلار معادل 280,000 ریال درنظر گرفته شده است.
هزینه‌های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 301,998 ميليون ريال می‌باشد.
شاخص اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح پرورش گوسفند داشتی و پرواربندی بره توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرج | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 299,888 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 30.46 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 2 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 306,000 | میلیون ریال |
