مقدمه
سردخانه، مجموعه ساختمان و تأسیساتی است که در آن، شرایط لازم برای نگهداری محصولات کشاورزی، مواد غذایی و دیگر مواد یا کالاهای فاسدشدنی از نظر دما، رطوبت نسبی و... به طور مصنوعی تأمین می‌شود.
ذخيره‌سازي و نگهداري موادغذايي با استفاده از سردخانه، در دهه دوم قرن بيستم (1922) در جهان متداول شـد. احداث اولين سـردخانه در ايران به حدود سـال 1290 باز مي‌گردد كه توسـط روس‌ها در بندرانزلي و براي بهره‌برداري از شيلات شمال تاسيس شد. اگرچه روش‌هاي نگهداري موادغذايي در ايران سابقه نسبتاً طولاني دارد، نخستين سردخانه به مفهوم صنعتي و امروزي در سال 1339 در تهران احداث شـد و تا قبل از سـال 1351 با وجود توسـعه فعاليت سـردخانه‌ها در كشـور، نظام برنامه‌ريزي خاصي براي تاسيس و استفاده از سردخانه در ايران وجود نداشت.
استفاده از سردخانه میوه باعث افزایش عمر و کیفیت محصول می‌شود. همچنین توزیع میوه سردخانه‌ای، خارج از فصل تولید، سود بیشتری را برای کشاورزان و باغداران حاصل می‌کند.
همچنین درجه‌بندي و بسته‌بندي محصولات کشاورزي (سورتینگ) در نگهداري، محافظت و استانداردسازي محصول از نظر یکنواختی در کمیت و کیفیت راه يافتن در بازارهاي جديد خارجي و افزايش صادرات و ورود ارز به کشور است.
در ادامه خلاصه‌‌ای از مطالعات امکان‌سنجی (طرح توجیهی) احداث واحد سردخانه و سورتینگ ارائه شده است.
معرفی محصول
مواد غذایی و پروتئینی همچون گوشت قرمز، گوشت مرغ و ماهی و محصولات دریایی و… با توجه به مصرف بالا می‌بایست تا قبل از مصرف تحت شرایط خاصی نگهداری شوند. برقراری دمای مناسب و رطوبت کافی لازمه سالم‌ماندن مواد غذایی در حین انبارکردن آنها می‌باشد. ایجاد شرایط ایده‌آل برای نگهداری از مواد پروتئینی علاوه بر حفظ سلامت و کیفیت، باعث افزایش ماندگاری آنها نیز می‌شود. یکی از پرکاربردترین روش‌های ذخیره و انبار مواد غذایی استفاده از سردخانه می‌باشد.
از طریق سردخانه گوشت می‌توان مواد غذایی را برای مدت‌های کم و حتی طولانی ذخیره و محافظت نمود. گوشت قرمز به هنگام کشتار از درجه حرارت بالایی برخوردار است. همچنین به دلیل فعالیت میکروارگانیزم‌ها، دمای گوشت بالا می‌رود. در نتیجه این امر گوشت بوی بسیار تند و نامطبوعی به خود می‌گیرد و به سرعت فاسد می‌شود. عملیات سردسازی گوشت باید اصولی صورت بگیرد در غیر این صورت به بافت گوشت آسیب وارد شده و طعم و مزه آن عوض می‌شود. یکی از نکات بسیار مهم در زنجیره سرمایی رعایت میزان دما، رطوبت و گردش مناسب هوا با نوع گوشت می‌باشد.
سورتینگ اصطلاحي به معناي درجه‌بندي و دسته‌بندي محصولات است. در واقع، سورتينگ محصولات کشاورزي به درجه‌بندي انواع ميوه‌ها و ساير محصولات کشاورزي براساس اندازه، رنگ، شکل ظاهري و ساير عوامل و جداسازي ناخالصي‌ها، ميوه‌ها و محصولات خراب و فاسد شده اطلاق مي‌شود. در بيشتر موارد، سورتينگ، مقدمه‌اي براي بسته‌بندي محصول کشاورزي است؛ ضمن اينکه در بازارهاي ميوه و تره بار جوامع مدرن، به طور تقريبي تمامي ميوه‌ها و سبزي‌ها به صورت سورت و ليبل‌گذاري شده عرضه مي‌شوند و اين امر سبب تشخيص آسان‌تر کيفيت محصول توسط مشتري شده و توزيع و عرضه منظم‌تري را به دنبال خواهد داشت. امروزه علم و فناوري سورتينگ و تجهيزات مربوطه به درجه‌بندي و دسته‌بندي انواع محصولات کشاورزي در جوامع پيشرفته به حدي پيشرفت نموده است که در اکثر واحدهاي بزرگ کشاورزي و يا در مجاورت آنها انواع تجهيزات سورتينگ يافت مي‌شود که اين امر سبب تسهيل بسته‌بندي اوليه و حمل‌و‌نقل محصول نيز شده و ارزش افزوده بيشتري نصيب کشاورزان اين کشورها خواهد كرد.
به منظور دسته‌بندی کالاهایی که کمیت وزنی یکسانی دارند، روش‌های گوناگونی وجود دارد. در مورد اجناسی که هر واحد آن وزن قابل تغییر و مشخص است، به راحتی می‌توان این دسته‌بندی را بر اساس تعداد انجام داد.
اما در مورد کالاهایی نظیر مواد غذایی طبیعی فرآوری نشده، وزن هر واحد کالا مشخص نیست و لزوما با بقیه کالا یکسان نمی‌باشد. برای دسته‌بندی این کالاها در گروه‌های وزنی مختلف، از دستگاه جداکننده وزنی (دستگاه سورتر یا عمل سورتینگ) استفاده می‌شود.
دستگاه سورتینگ، کالای مورد نظر را در دسته‌های مختلف وزنی جداسازی می‌نماید. در نتیجه کالا در بسته‌های مختلف جداسازی (سورت) می‌گردد و هر دسته دارای کالاهایی با وزن‌های مشابه خواهد بود. بدیهی است که بسته‌بندی و فروش کالاهایی با وزن‌های یکسان به مراتب ساده‌تر و مقرون به صرفه‌تر از بسته‌بندی و فروش آنها با وزن‌های گوناگون است.
دستگاه سورتینگ می‌تواند از دو تا ده دسته وزنی مختلف کالا را تشخیص داده و جداسازی (سورت) نماید.
هدف از اجرای این طرح احداث واحد سردخانه و سورتینگ در یکی از استان‌های کشور، با ظرفیت اسمی نگهداری 100 تن انواع گوشت، نگهداري 200 تن انواع ميوه براي فصل‌هاي كمياب ميوه و سورت، درجه‌بندي و بسته‌بندي 3200 تن ميوه در سال می‌باشد.
معرفی کد آیسیک و کد تعرفه گمرکی محصول
کد آیسیک محصولات طرح به شرح زیر است:
| شرح محصول | کد آیسیک 8 رقمی | کد آیسیک 10 رقمی |
| سردخانه بالای صفر | 15135011 | 6302612306 |
| سردخانه زیر صفر | 15135012 | 6302612307 |
| خدمات سردخانه اي جهت نگهداري مواد غذايي سيار | 15135015 | _ |
| سردخانه دو مداره | 15135013 | 6302612311 |
| ذخيره سازي و نگهداري مواد غذايي در سردخانه | _ | 6302412304 |
| سردخانه | 15135010 | _ |
واحدهای تولیدکننده محصول
تا انتهای سال 1399 دارای 821 واحد فعال انجماد و سورتینگ در کشور مشغول به فعالیت بوده است. استان کرمان دارای بیشترین واحد تولیدکننده این محصول است. برای مشاهده جزئیات دقیق واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث تولید محصول بر روی لینک زیر کلیک کنید.
* مشاهده واحدهای فعال و واحدهای در حال احداث محصول
کاربردهای محصول
محصـولات توليد شـده در اين واحد كه با عنوان عمومي ميوه‌جات و سـبزيجات عرضـه خواهد گرديد داراي انواع مسـلط و برجسـته‌تري از لحاظ حجم و ارزش مي‌باشد كه به عنوان محصـولات اصـلي تلقي خواهند گرديد مانند ســيب و مركبات ســورت و درجه‌بندي و بسته‌بندي شــده. وليكن كاربردهاي محصولات بسته به شرايط بسته‌بندي، وزن و حجم نهايي بسته‌ها متفاوت مي‌باشد.
بازار محصول
ماشین‌آلات مرتب سازی میوه یک ابزار نظارت غیر مخرب، خودکار و مقرون به صرفه برای بررسی کیفیت میوه، نقص‌های خارجی، و مواد مرتبط است. این کمک می‌کند تا در بررسی دقیق کیفیت میوه و مرتب‌سازی میوه‌ها به بهترین شکل صورت پذیرد. این تجهیزات با اهداف مختلف از مرتب سازی در خط تا شناسایی مواد شیمیایی خاص و همچنین توزیع مواد شیمیایی خاص بر روی سطح میوه‌ها کاربرد دارد. پیش‌بینی می‌شود بازار جهانی ماشین‌آلات انجماد و سورتینگ میوه در طول دوره 5 ساله طی سال‌های 2019 تا 2025، 7 درصد رشد کند.
روش تولید
واحدهاي سردخانه نياز به دانش فني خاصي ندارد. در سردخانه فقط لازم است دما در درجه‌هاي ايده‌آل هر ميوه رعايت شود. در واحد سورتينگ با توجه به فرآيند بررسي شده در بخش تكنولوژي و لزوم استقرار سيستم سورتينگ و بسته‌بندي و با در نظر گرفتن منابع تامين ماشين‌آلات مورد نياز طرح در بخش سورتينگ و امكانات ساخت و راه‌اندازي خط سورتينگ در داخل با توجه به هزينه مناسب آن و اتوماسيون مطلوب و متناسب با نوع محصولات هدف و رعايت تكنولوژي سورتينگ شامل تجهيزات زير مي‌باشد:
1- حوضچه تخليه
2- نوار بالابرنده و جداكننده ضايعات
3- برس شست‌وشو
4- برس پارافين و قارچ كش
5- تونل خشك‌كننده
6- نوار رديف كننده
7- واحد سورتينگ
8- واحد بسته‌بندي
سرمایه گذاری طرح
| شرح | هزینه موردنیاز (میلیون ریال) | معادل دلاری |
| سرمایه ثابت | 126,407 | 451,454 |
| سرمایه در گردش | 26,966 | 96,307 |
| کل سرمایه گذاری | 153,373 | 54,7761 |
زمین مورد نیاز برای نگهداری 100 تن انواع گوشت، نگهداري 200 تن انواع ميوه و سورت 3200 تن ميوه در سال، 3,500 مترمربع می‌باشد.
*هر دلار معادل 280,000 ریال در نظر گرفته شده است.
هزینه‌های تولید طرح
هزینه‌های تولید بر اساس پيش‌بيني توليد در ۱۰۰ درصد ظرفيت اسمی محاسبه می‌گردد و براي سال‌هاي قبل از دستيابي به ۱۰۰% ظرفيت با توجه به ميزان توليد و هزينه‌هاي ثابت و متغير، تعديلات لازم اعمال می‌گردد. كل هزينه‌هاي توليد اين طرح كه شامل هزينه‌هاي عملياتي و غيرعملياتي توليد می‌باشد و معادل 397,740 میلیون ریال می‌باشد.
شاخص اقتصادی طرح
شاخص‌های اقتصادی طرح احداث واحد سردخانه و سورتینگ توسط نرم افزار کامفار محاسبه شده‌اند و به شرح زیر است.
| شرج | مقدار | واحد |
| ارزش فعلی خالص (NPV) | 86,711.67 | میلیون ریال |
| نرخ بازده داخلی (IRR) | 32.53 | درصد |
| دوره بازگشت سرمایه (PBP) | 3 | سال |
| تسهیلات پیشنهادی | 76,000 | میلیون ریال |
