شرکت ها هنگام تصمیم گیری به منظور افزایش ثروت صاحبان سهام، باید تعداد زیادی از عوامل خارجی را در نظر بگیرند از جمله 1) شکل سازمان های تجاری 2) محیط اقتصادی 3) بازارهای پولی و واسطه ها 4) مالیات.
ویژگی های سازمان های تجاری
سازمان های تجاری به یکی از شکل های زیر وجود دارند:
1) مالکیت انفرادی
2) شرکت های تضامنی
3) شرکت های سهامی
شکل سازمان های تجاری
مالکیت انفرادی
این واحدها در تملک یک نفر هستند. همه مسئولیت های واحد بر عهده مالک آن است و وی تمام ریسک های آن را می پذیرد این بدان معناست که بستانکاران شرکت می توانند برای وصول مطالبات خود (طبق قانون) به دارایی های شخصی صاحب آن واحد اعتماد کنند و مالک واحد نیز در ازای قبول این ریسک ها به دنبال کسب سود است. صاحب واحد تجاری باید مالیات بر درآمد شخصی خود را بر مبنای سود یا ضرر حاصل آن واحد تجاری محاسبه و پرداخت کند.
مشکل تامین مالی این واحدهای تجاری آن است که آنها نمی توانند اوراق بهادار قابل معامله (مانند اوراق قرضه) منتشر کنند.
نقل و انتقال مالکیت این واحد ها نیز دو مشکل عمده دارد، نخست آنکه هیچ ورقه بهاداری برای نقل و انتقال این نوع واحد تجاری وجود ندارد (اگرچه برخی از واحدهای تجاری قابل نقل و انتقال هستند)، دوم اینکه محاسبه ارزش واحد تجاری نسبتا مشکل است، زیرا درآمد واحد تجاری به عواملی پنهان مانند مهارت مالک، موقعیت تجاری و محلی آن بستگی دارد.
شرکت های تضامنی
شرکت های تضامنی در تملک بیش از یک نفر است. طبق اساسنامه شرکت تمام یا قسمتی از مسئولیت های شرکت بر عهده چند نفر یا تمام شرکا است. مسئولیت شرکای تضامنی ممکن است محدود یا نامحدود باشد. شرکایی مسئولیت نامحدود دارند در برابر همه تعهدات شرکت مسئول هستند. حدود مسئولیت شرکایی که مسئولیت آنها محدود است در اساسنامه شرکت قید می شود. شرکای با مسئولیت محدود احتمالا نمی توانند نقش فعالی در شرکت بر عهده گیرند.
تعدادی از این نوع شرکا در ازای سود مشخصی، مقداری از سرمایه شرکت را تامین می کنند. وجود چندین شریک در یک شرکت تضامنی احتمالا این واقعیت را نشان می دهد که هر یک از آنها یا در زمینه خاصی تخصص دارد یا دارای قدرت مالی است و سرمایه شرکت را تامین کرده است.اگر بین اعضای شرکت تفاهم و اتفاق نظر کامل وجود نداشته باشد، تصمیم گیری ها با مشکلات بسیاری رو به رو می شود.
شرکت های سهامی
شرکت های سهامی شخصیت حقوقی دارند و اساسنامه آنها باید نزد مراجع رسمی ثبت شود. این واحدهای تجاری که شخصیت حقوقی مستقل دارند، می توانند افراد یا سازمان هایی را به دادگاه بکشانند و در دادگاه های حقوقی محاکمه شوند. از آنجا که شخصیت این شرکت ها از صاحبان آنها متمایز است دارای عمر نامحدود هستند.
این شرکت ها می توانند با توجه به اساسنامه خود تعداد معینی سهم عادی منتشر کنند. این سهام عادی نشان دهنده مالکیت شرکت است و نقل و انتقال شرکت با خرید و فروش این سهام صورت می گیرد. چنین نقل و انتقالی بسیار ساده است. سهامداران شرکت های سهامی مسئولیت محدود د ارند و این بدان مفهوم است که بستانکاران شرکت برای تامین ادعاهای خود نمی توانند به سهامداران شرکت مراجعه کنند. اگر شرکت سهامی ورشکست شود یا در مورد خاصی در دادگاه محکوم گردد، ضرری است که صاحبان سهام آن متحمل خواهند شد، فقط محدود به مبلغی است که در آن شرکت سرمایه گذاری کرده اند.
شرکت های سهامی می توانند اوراق بهادار قابل خرید و فروش را منتشر و بدین وسیله سرمایه موردنیاز خود را تامین کنند، بنابراین آن دسته از شرکت های سهامی که از نظر مالی در وضع مطلوبی هستند می توانند برای تامین مالی فعالیت های خود به بازارهای سرمایه مراجعه کنند و وجه لازم را بدست آورند.
در سال 1987، نرخ مالیات بر درآمد در آمریکا 34 درصد بود و مالیات سودهای کمتر با نرخ پایین تری محاسبه می شد. صاحبان سهام، پس از دریافت سود، باید بر اساس نرخ مالیات بر درآمد خود مالیات بپردازند. بنابراین، سهامداران در مواردی دو بار مالیات می پردازند، چون یک بار شرکت آن را پرداخته است و یک بار نیز هر یک از سهامداران، با توجه به کل درآمدهای شخصی خود، باید مالیات بپردازند، بنابراین آن را ((مالیات بندی مضاعف)) می نامند. به علاوه، این شرکت ها باید مبالغی را بابت عوارض به شهداری ها پرداخت کنند.
یکی از ویژگی های مهم شرکت های سهامی این است که مدیران آنها مجبور نیستند مالک شرکت باشند. این پدیده، یعنی تفکیک مالکیت از مدیریت، در اوایل قرن بیستم بسیار فراگیر شد. با اینکه فرض بر آن است که مدیران شرکت های سهامی نهایت سعی خود را می کنند تا منافع سهامداران را به بهترین نحو تامین کنند، نباید فراموش کرد که آنان در پی تامین هدف شخصی خود نیز هستند، یعنی حفظ مقام و پست و بالا بردن حقوق و مزایا خود.
محیط اقتصادی
چرخه اقتصادی، تورم، رقابت و مقررات دولتی برخی از ابعاد محیط اقتصادی هستند که در توانایی شرکت در فرآیند تحصیل سود تاثیر می گذارند. بازارهای مالی و نیز قوانین و مقررات مالیاتی ابعاد دیگر محیط اقتصادی شرکت ها هستند.
یادآوری این نکته در اینجا لازم است که محیط اقتصادی می تواند در قیمت سهام عادی شرکت اثر بگذارد. گاهی، وقایع مانند رکود شدید می تواند باعث افت شدید قیمت سهام شرکت در بازار شود. نتیجه کار این است که که به دلیل تغییراتی در محیط اقتصادی رخ داده است، نرخ واقعی بازده کمتر از نرخ موردنظر سهامداران خواهد شد. به بیانی دیگر برخی از ریسک هایی که شرکت های سهامی و صاحبان سهام با آنها روبه رو می شوند در گرو محیط اقتصادی است که در خرید و فروش سهام عادی اثر می گذارد.
چرخه تجاری
اصطلاح ((چرخه تجاری)) به الگوهایی گفته می شود که با رکود و رونق تجاری، در یک سیستم اقتصادی تکرار می شوند. هر چرخه تجاری چهار حالت دارد: رونق اقتصادی، رکود، بحران و بهبود وضع اقتصادی.
((رونق اقتصادی)) به وضعیتی گفته می شود که فعالیت های تجاری در اوج خود و نرخ بیکاری در پایین ترین حد باشد. پس از سپری شدن دوره رونق اقتصادی، فعالیت های تجاری کاهش می یابد و نرخ بیکاری بالا می رود. این دوره را دوره (( رکود اقتصادی)) می نامند. اگر رکود اقتصادی برای مدتی دوام یابد، وضعی پیش می آید که آن را (( بحران اقتصادی)) گویند. دوره ای را که در آن اقتصاد بهبود و نرخ بیکاری کاهش می باید، دوره (( بهبود اقتصادی)) نامیده اند.
اقتصاددانان در این خصوص که بهبود اقتصادی در چه زمانی آغاز می شود و در چه زمانی رکود اقتصادی به بحران تبدیل می شود، هم سخن نیستند. برای تفکیک بین رکود و بحران اقتصادی از یک ضرب المثل مشهور استفاده می شود:
زمان یکه همسایه ام بیکار شود دوره رکود اقتصادی است، زمانی که خودم بیکار می شوم دوره بحران اقتصادی است.
تورم
تورم عبارت است از افزایش سطح قیمت ها در طول زمان. اگر قیمت تولیدات و خدمات افزایش یابد، نظام اقتصادی با پدیده تورم دست به گریبان می شود. چون تغییراتی که در قیمت اقلام تولیدی و خدماتی داده می شود امری ذهنی است و در گرو نظر شخصی و سلیقه تولید کننده است، معمولا شاخص های تعیین کننده نرخ تورم نشان دهنده تغییراتی است که در در قیمت ها رخ می دهد و مساله تغییرات کیفی بندرت مطرح می شود.
بازارهای پولی و واسطه ها
بازار مالی بازاری است که در آن اوراق بهادار، مثل اوراق قرضه و سهام شرکت ها، معامله می شود. خرید و فروش اوراق بهادار و رغبت مردم به سرمایه گذاری در این اوراق در گرو وجود بازارهای مالی است. اگر بازار مالی وجود نداشته باشد ، سرمایه گذاران نمی توانند اوراق بهادار خود را به پول نقد تبدیل کنند. اوراق بهادار غالبا سر رسید طولانی دارند و در برخی موارد هم بدون سر رسید هستند. اگر و ضع به گونه ای باشد که خریداران اوراق بهادار مجبور شوند برای رسیدن به پول خود تا تاریخ سر رسید اوراق بهادار صبر کنند، احتمالا تمایلی به سرمایه گذاری در این اوراق نخواهند داشت. وجود بازارهای مالی این امکان را فراهم می آورد که شرکت ها اوراق بهادار خود را راحت تر به فروش برسانند و سرمایه گذاران نیز بتوانند اوراق بهادار خود را به پول نقد تبدیل کنند.
وظایف مهم بازارهای مالی به شرح زیر است:
1. کمک به فرآیند تشکیل سرمایه
2. ایجاد بازار ثانویه (دست دوم) برای معاملات اوراق بهادار
3. تعیین قیمت عادلانه اوراق بهادار
مالیات
در همه ی کشورها اشخاص و شرکت ها مالیات های گوناگونی می پردازند. این مالیات ها عبارت اند از : مالیات بر درآمد، مالیات بر دارایی، مالیات بر مصرف، مالیات یا عوارض بر مستغلات.
مدیرالن مالی شرکت ها در تصمیمات خود باید به آثار مالیاتی توجه کنند. در برخی موارد، میزان مالیات ها چنان آثاری دارند که مانع از گرفتن برخی تصمیمات می شوند.
خلاصه
نظام اقتصادی کشورهای غربی بر شرکت های سهامی استوار است. شرکت های سهامی در مقایسه به شرکت های تضامنی و مالکیت انفرادی مزایای متعددی دارند. این مزایا عبارت اند، 1) عمر نا محدود 2) آسان بودن نقل و انتقال مالکیت 3) مسئولیت محدود سهام داران 4) توانایی در تامین سرمایه مورد نیاز از راه انتشار اوراق بهادار.
یکی از عیب های این نوع شرکت ها این است که دارنده سهام آن ها باید دو بار مالیات پرداخت کنند.
چرخه ها تجاری یا نوسانات اقتصادی، رقابت و رعایت قوانین و مقررات تجاری باعث می شوند محیطی به وجود آید که شرکت های سهامی بتوانند برای افزایش ثروت سهامداران به فعالیت بپردازند. از دیدگاه مدیریت مالی، بازارهای مالی، واسطه های مالی و سازمان های مالی از ارکان عمده سرمایه هستند. به طور کلی باید گفت که این موسسات در فرآیند تشکیل سرمایه نقش بسیار مهمی دارند.
فراتر اینکه، آنها می توانند برای دارایی های مالی که از پیش منتشر شده است بازار دست دوم به وجودآورند. در نتیجه می توانند قیمت اوراق بهاداری را که در این بازارهای داد و ستد می شود تعیین کنند. قوانین و مقررات بازارهای مالی به گونه ای است که تا حدامکان، آنها را در وضع رقابتی نگه دارد.
