صورت های مالی اساسی عبارتند از:
1- صورت سود و زیان
2- ترازنامه
3- صورت های جریان نقدی
تجزیه و تحلیل صورت های مالی و تجزیه و تحلیل نسبت های مالی مربوط به آن را (( تجزیه و تحلیل مالی)) می نامند.
این نوع تجزیه و تحلیل باعث می شود مدیران شرکت ها، صاحبان سرمایه، بستانکاران و سرمایه گذاران بتوانند از وضع مالی حال و آینده شرکت های سهامی مورد نظر خود آگاه شوند و درباره ی آن قضاوت کنند.
صورت سود و زیان:
صورت سود و زیان وسیله ای برای تعیین قدرت سوددهی شرکت در یک دوره ی زمانی مشخص است. صورت های سود و زیان اغلب به صورت فصلی تهیه می شوند و آن ها را ((صورت میان دوره )) می نامند. صرف نظر از زمان شروع، پایان و طول دوره مالی شرکت نکته مهم این است که در صورت های سود و زیان فعالیت های شرکت برای یک دوره زمانی مشخص خلاصه می شود. فعالیت های شرکت باعث ایجاد درآمدها، هزینه ها و سود و زیان های یک دوره زمانی است و همین جریان ها در صورت های سود و زیان گزارش می شود.
صورت سود و زیان به شکل زیر محاسبه می شود.
شکل زیر صورت های سود و زیان سال 1386 در شرکت نمونه را نشان داده شده است و سایر محاسبات با توجه به نمودار صورت سود و زیان زیر محاسبه می شود.
ترازنامه
در ترازنامه وضع مالی شرکت در یک مقطع زمانی مشخص، به طور خلاصه نشان داده می شود. ترازنامه دارای دو بخش مهم 1- دارایی ها 2- بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است.
معمولا دارایی ها در طرف راست ترازنامه و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام را در طرف چپ آن می نویسند، مجموع ارقام این دو ستون باید برابر باشند. در طرف راست، تمامی اقلامی که دارای ارزش است و سازمان این مقادیر را در امور و فعالیت های سودآور سرمایه گذاری کرده است نوشته می شود. در طرف چپ منابع مالی نوشته می شود که به دو دسته تقسیم می گردند. این مقادیر را بستانکاران و صاحبان سهم تامین مالی می کنند.
در شکل زیر نمونه ترازنامه قابل مشاهده است.
دارایی ها
دارایی های شرکت مقادیری است که آن شرکت در فعالیت های سود آور سرمایه گذاری می کند.
دارایی های جاری: این اقلام بالاترین قدرت نقدینگی را دارند، یعنی می توان آنها را به پول نقد تبدیل کرد، به فروش رسانید یا در مدت یک سال آن را به صورت پول نقد درآورد، از این رو گاهی جمع دارایی های جاری را سرمایه در گردش می نامند.
دارایی های جاری عبارت اند از وجه نقد و بانک، اوراق بهادار قابل معامله، بدهکاران، موجودی کالا و هزینه های پیش پرداخت شده که در مدت یک سال به مصرف می رسد.
دارایی های ثابت: بر عکس دارایی های جاری که در مدت یک سال به پول نقد تبدیل می شوند، وجوهی که در دارایی ثابت سرمایه گذاری شده اند در مدت بیش از یک سال بازگشت می شوند.
این صورت نشان دهنده این است منابع اصلی تامین دارایی های سازمان، مجموع بدهی ها و حقوق صاحبان سهام است. ترازنامه تهیه شده تراز نامه شرکتی است که در تاریخ 1386/12/29 تهیه شده است.
سایر صورت های مالی
صورت سود انباشته: صورت سود انباشته نشان دهنده مقدار سودی است که به سهامداران (صاحبان سهام عادی) پرداخت نگردیده و دوباره در آن شرکت سرمایه گذاری شده است. جدول زیر صورت سود انباشته شرکت سهامی نمونه را در تاریخ 1386/12/29 نشان می دهد.
معمولا صورت جریان نقدی نیز پیوست صورت سود و زیان و ترازنامه است.
صورت جریان نقدی
سومین صورت مهم (( صورت جریان های نقدی)) است. در این صورت، جریان های نقدی شرکت در فاصله دو دوره مشخص زمانی محاسبه می شود. بیشتر داده های این صورت از دو ترازنامه ای که در آن دو دوره زمانی تهیه شده اند، گرفته می شود. داده های اضافی نیز از صورت سود و زیان دوره زمانی گرفته می شود. صورت جریان های نقدی به صورت یک منبع اطلاعات مالی، پیوست ترازنامه و صورت سود و زیان است که در گزارش های مالی سالانه منتشر می شود و این نشانه اهمیت این صورت است.
نمودار زیر وجوه نقدی را که درون شرکت جریان می یابد نشان می دهد. بیشتر عملیاتی که در این شکل ترسیم شده است، از منابع یا مصارف نقدی هستند که در برخی مانند فروش های نقدی باعث جریان آنی وجوه نقد و برخی دیگر مانند خرید نسیه باعث جریان وجوه نقد در آینده می شوند ( در خصوص مورد اخیر، وجوه نقد به خارج از شرکت جریان می یابد). برخی از هزینه های جاری، مانند استهلاک، غیر نقدی هستند زیرا حتی شناسایی یا ثبت این هزینه، در عین حال که باعث کاهش مالیات شرکت به دولت می شود، باعث خروج جریان نقدی نمی شود.
این نمودار همچنین نشان می دهد که وجوه نقد، همزمان و مستمر جریان می یابند و این امر باعث می شود تجزیه و تحلیل همه جریان های نقدی که در یک دوره زمانی به وجود می آیند، مشکل شود ( اگرچه این کار غیر ممکن نیست).
